ਬੁਰਾਈ ਛੱਡਣ ਦਾ ਆਸਾਨ ਤਰੀਕਾ। Easy way to give up evil.

 

ਇੱਕ ਡਾਕੂ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਕੋਲ ਆਇਆ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਚਰਨਾਂ ਵਿੱਚ ਝੁਕਦਿਆਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਮੈਂ ਡਾਕੂ ਹਾਂ।  ਮੈਂ ਆਪਣੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਤੋਂ ਤੰਗ ਆ ਗਿਆ ਹਾਂ। ਮੈਂ ਸੁਧਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹਾਂ  ਮੇਰਾ ਮਾਰਗਦਰਸ਼ਨ ਕਰੋ। ਮੈਨੂੰ ਹਨੇਰੇ ਤੋਂ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਵੱਲ ਲੈ ਜਾਓ। ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਨੇ ਕਿਹਾ, "ਅੱਜ ਤੋਂ ਚੋਰੀ ਕਰਨਾ ਅਤੇ  ਝੂਠ ਬੋਲਣਾ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿਓ, ਸਭ ਕੁਝ ਠੀਕ ਹੋ ਜਾਵੇਗਾ।" ਡਾਕੂ ਨਮਸਕਾਰ ਕਰਦਾ ਹੋਇਆ ਚਲਾ ਗਿਆ। ਕੁਝ ਦਿਨਾਂ ਬਾਅਦ ਉਹ ਦੁਬਾਰਾ ਆਇਆ ਅਤੇ ਕਹਿਣ ਲੱਗਾ ਕਿ ਮੈਂ ਚੋਰੀ ਕਰਨ ਅਤੇ ਝੂਠ ਤੋਂ ਛੁਟਕਾਰਾ ਪਾਉਣ ਦੀ ਪੂਰੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ, ਪਰ ਮੈਂ ਅਜਿਹਾ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਿਆ। ਮੈਂ ਚਾਹਿਆ ਵੀ ਨਹੀਂ ਬਦਲ ਸਕਦਾ। ਤੁਸੀ ਮੈਨੂੰ ਇਸਦਾ ਕੋਈ ਹੱਲ ਜਰੂਰ ਦੱਸੋ।

ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਸੋਚਣ ਲੱਗ ਪਏ ਕਿ ਇਸ ਡਾਕੂ ਨੂੰ ਸੁਧਾਰਨ ਲਈ ਕੀ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇ। ਅਖੀਰ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਹੋ ਕਰੋ ਜੋ ਤੁਹਾਡੇ ਮਨ ਵਿੱਚ ਆਉਂਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਝੂਠ ਬੋਲਣ, ਚੋਰੀ ਕਰਨ ਅਤੇ ਸਾਰਾ ਦਿਨ ਡਾਕਾ ਮਾਰਨ  ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਸ਼ਾਮ ਨੂੰ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਸਾਮ੍ਹਣੇ ਆਪਣੇ ਕੀਤੇ ਕੰਮਾਂ ਦਾ ਬਖਾਨ ਕਰਦੋ। ਡਾਕੂ ਨੂੰ ਇਹ ਹੱਲ ਆਸਾਨ ਲਗਿਆ। ਇਸ ਵਾਰ ਡਾਕੂ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਕੋਲ ਵਾਪਸ ਨਹੀਂ ਮੁੜਿਆ। ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਦਿਨ ਭਰ ਲੁੱਟ-ਖੋਹ ਆਦਿ ਕਰਦਾ ਰਿਹਾ ਅਤੇ ਸ਼ਾਮ ਨੂੰ ਜਿਸਦੇ ਘਰ ਚੋਰੀ ਕੀਤੀ ਹੁੰਦੀ ਸੀ ਉਸ ਦੇ ਦਰਵਾਜ਼ੇ ਇਹ ਸੋਚ ਕੇ ਤੇ ਪਹੁੰਚਦਾ ਕਿ ਬਾਬੇ ਨਾਨਕ ਨੇ ਕਿਹਾ ਸੀ ਕਿ ਤੁਹਾਨੂੰ ਆ ਕੇ ਆਪਣੇ ਦਿਨਭਰ ਦੇ  ਕੰਮਾਂ ਦਾ ਬਖਾਨ ਕਰਨਾ  ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਪਰ ਉਹ ਆਪਣੇ ਮਾੜੇ ਕਰਮਾਂ ਬਾਰੇ ਦੱਸਣ ਤੋਂ ਝਿਜਕਿਆ ਅਤੇ ਆਤਮ ਗਲਾਨੀ ਨਾਲ ਪਾਣੀ - ਪਾਣੀ ਹੋ ਗਿਆ।

ਉਹ ਆਪਣੇ ਸਾਰੇ ਕੰਮਾਂ ਬਾਰੇ ਦੱਸਣ ਦੀ ਬਹੁਤ ਹਿੰਮਤ ਕਰਦਾ, ਪਰ ਉਹ ਅਜਿਹਾ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਿਆ। ਹਤਾਸ਼ ਅਤੇ ਨਿਰਾਸ਼ ਹੋਕੇ ਡਾਕੂ ਇਕ ਦਿਨ ਬਾਬੇ ਨਾਨਕ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਆਇਆ। ਅਜੇ ਤੱਕ ਨਾ ਸਾਹਮਣੇ ਨਾ ਆਉਣ ਦਾ ਕਾਰਨ ਦੱਸਦਿਆਂ ਉਸਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਮੈਂ ਉਸ ਹੱਲ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਸੌਖਾ ਸਮਝਿਆ ਸੀ। ਪਰ ਉਹ ਤਾਂ  ਬਹੁਤ ਮੁਸ਼ਕਲ ਨਿਕਲਿਆ। ਲੋਕਾਂ ਸਾਹਮਣੇ ਆਪਣੀਆਂ ਬੁਰਾਈਆਂ ਕਹਿਣ ਲੱਗੇ ਬਹੁਤ ਸ਼ਰਮ ਆਉਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਕਰਕੇ ਮੈਂ ਮਾੜੇ ਕੰਮ ਕਰਨੇ ਹੀ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੱਤੇ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਨੇ ਉਸ  ਨੂੰ ਅਪਰਾਧੀ ਤੋਂ ਚੰਗਾ ਵਿਅਕਤੀ ਬਣਾ ਦਿੱਤਾ।

ਫੈਂਸਲੇ ਜਜਬਾਤਾਂ ਨਾਲ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ।। Decisions are not made with emotion.

                                      

ਇੱਕ ਰਾਜਾ ਆਪਣੇ ਦਰਬਾਰ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਉੱਤਰਾਧਿਕਾਰੀ ਅਹੁਦੇ ਲਈ ਇੱਕ ਯੋਗ ਅਤੇ ਭਰੋਸੇਮੰਦ ਵਿਅਕਤੀ ਦੀ ਭਾਲ ਕਰ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਆਪਣੇ ਆਲੇ ਦੁਆਲੇ ਦੇ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕਰਨੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਪਰ ਕਿਸੇ ਸਿੱਟੇ ਤੇ ਨਹੀਂ ਪਹੁੰਚ ਸਕਿਆ। ਇਕ ਦਿਨ ਉਸ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿਚ ਇਕ ਮਹਾਤਮਾ ਆਏ। ਨੌਜਵਾਨ ਰਾਜੇ ਨੇ ਸਨਿਆਸੀ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਆਪਣੀ ਗੱਲ ਰਖੀ। ਉਸਨੇ ਦਸਿਆ ਕਿ ਮੈਂ ਤੈਅ ਨਹੀਂ ਕਰ ਪਾ ਰਿਹਾ। ਮੈਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਵਿਚਾਰਿਆ। ਹੁਣ ਮੇਰੀ ਨਜਰ ਚ ਦੋ ਵਿਅਕਤੀ ਹੀ ਹਨ। ਮੈਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੋਹਾਂ ਵਿਚੋਂ ਇਕ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹਾਂ।

ਭਿਕਸ਼ੂ ਨੇ ਪੁੱਛਿਆ, ਇਹ ਦੋਵੇਂ ਕੌਣ ਹਨ? ਉਸਨੇ ਦਸਿਆ ਕਿ ਇਕ ਰਾਜ ਪਰਿਵਾਰ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਹੈ ਅਤੇ ਦੂਜਾ ਬਾਹਰ ਦਾ ਹੈ। ਉਸ ਦੇ ਪਿਤਾ ਪਹਿਲਾਂ ਸਾਡੇ ਨੌਕਰ ਹੁੰਦੇ ਸਨ, ਪਰ  ਹੁਣ ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਦੇਹਾਂਤ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ। ਉਸਦਾ ਬੇਟਾ ਪੜ੍ਹਿਆ ਲਿਖਿਆ ਹੈ। ਸਾਨਿਆਸੀ ਨੇ ਪੁੱਛਿਆ ਅਤੇ ਰਾਜ ਪਰਿਵਾਰ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਨੌਜਵਾਨ। ਰਾਜੇ ਨੇ ਦਸਿਆ ਕਿ ਉਸਦੀ ਯੋਗਤਾ ਮਾਮੂਲੀ ਹੈ। ਸਨਿਆਸੀ ਨੇ ਪੁੱਛਿਆ ਤੁਹਾਡਾ ਮਨ ਕੀਹਦੇ ਪੱਖ ਵਿੱਚ ਹੈ। ਰਾਜੇ ਨੇ ਉੱਤਰ ਦਿੱਤਾ, ਸਵਾਮੀ, ਮੇਰੇ ਮਨ ਵਿਚ ਇਕ ਵਿਵਾਦ ਹੈ। ਸਨਿਆਸੀ, ਕਿਸ ਗੱਲ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ?

ਰਾਜਾ, ਰਾਜ ਪਰਿਵਾਰ ਦਾ ਵਿਅਕਤੀ ਘੱਟ ਯੋਗ ਹੋਣ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਆਪਣਾ ਹੈ। ਸਨਿਆਸੀ,  ਰਾਜਨ ਰੋਗ ਸ਼ਰੀਰ ਵਿੱਚ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਉਹ ਵੀ ਆਪਣਾ ਹੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਪਰ ਉਸ ਦਾ ਇਲਾਜ ਜੜੀਆਂ ਬੂਟੀਆਂ ਨਾਲ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜੋ ਜੰਗਲਾਂ ਅਤੇ ਪਹਾੜਾਂ ਵਿੱਚ ਉੱਗਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਹ ਚੀਜ਼ਾਂ ਲਾਭਕਾਰੀ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ ਭਾਵੇਂ ਇਹ ਆਪਣੀਆਂ ਨਾ ਹੋਣ। ਰਾਜਾ ਦੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਵਿਚੋਂ ਧੁੰਦ ਦੂਰ ਹੋ ਗਈ। ਉਸਨੇ ਨਿਰਪੱਖ ਹੋ ਕੇ ਸਹੀ ਆਦਮੀ ਦੀ ਚੋਣ ਕੀਤੀ।

ਨਾਸਤਰੇਦਮਸ ।। Nastredamas

 

ਨਾਸਤਰੇਦਮਸ ਸੋਲ੍ਹਵੀਂ ਸਦੀ ਦੀ ਫਰਾਂਸ ਦਾ ਇਕ ਨਬੀ ਸੀ। ਉਹ ਨਾ ਸਿਰਫ ਨਬੀ ਸੀ, ਬਲਕਿ ਇੱਕ ਡਾਕਟਰ ਅਤੇ ਅਧਿਆਪਕ ਵੀ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਪਲੇਗ ਵਰਗੀਆਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਦਾ ਇਲਾਜ ਕੀਤਾ। ਆਪਣੀਆਂ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਵਿਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਭਵਿੱਖ ਦੀਆਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਬਾਰੇ ਦੱਸਿਆ ਹੈ। ਬਹੁਤੇ ਅਕਾਦਮਿਕ ਅਤੇ ਵਿਗਿਆਨਕ ਸਰੋਤ ਦੱਸਦੇ ਹਨ ਕਿ ਸੰਸਾਰ ਦੀਆਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਅਤੇ ਨਾਸਤਰੇਦਮਸ ਦੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਦਰਸਾਏ ਗਏ ਸੰਬੰਧ ਵੱਡੇ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਗਲਤ ਵਿਆਖਿਆ  ਦਾ ਨਤੀਜਾ ਹਨ ਜਾਂ ਇੰਨੇ ਕਮਜ਼ੋਰ ਹਨ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਅਸਲ ਭਵਿੱਖ ਬਾਰੇ ਦੱਸਣ ਦੀ ਸ਼ਕਤੀ ਦੇ ਸਬੂਤ ਵਜੋਂ ਪੇਸ਼ ਕਰਨਾ ਬੇਕਾਰ ਹੈ। ਕੁਝ ਗਲਤ ਵਿਆਖਿਆਵਾਂ  ਜਾਣ ਬੁੱਝ ਕੇ ਵੀ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ। ਇਸ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਵੀਹਵੀਂ ਸਦੀ ਵਿੱਚ ਨਾਸਤਰੇਦਮਸ ਦੀਆਂ ਕਥਿਤ ਭਵਿੱਖਬਾਣੀਆਂ ਆਮ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹੋ ਗਈਆਂ।ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਭਵਿੱਖ ਦੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਦੀ ਘੋਸ਼ਣਾ ਕਰਨ ਲਈ ਮਸ਼ਹੂਰ ਨਾਸਤਰੇਦਮਸ 14 ਦਸੰਬਰ 1503 ਨੂੰ ਫਰਾਂਸ ਦੇ ਇੱਕ ਛੋਟੇ ਜਿਹੇ ਪਿੰਡ ਸੇਂਟ ਰੇਮੀ ਵਿੱਚ ਪੈਦਾ ਹੋਏ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ  ਨਾਮ ਮਿਸ਼ੇਲ ਡੀ ਨਾਸਤਰੇਦਮਸ ਸੀ। ਬਚਪਨ ਤੋਂ ਹੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹਾਈ ਵਿਚ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਰੁਚੀ ਸੀ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਲਾਤੀਨੀ, ਯੂਨਾਨੀ ਅਤੇ ਇਬਰਾਨੀ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਗਣਿਤ, ਸਰੀਰ ਵਿਗਿਆਨ ਅਤੇ ਜੋਤਿਸ਼ ਸ਼ਾਸਤਰ ਵਰਗੇ ਰਚਨਾਤਮਕ ਵਿਸ਼ਿਆਂ ਵਿਚ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਮਹਾਰਤ ਹਾਸਲ ਕੀਤੀ ਹੋਈ ਸੀ।ਨਾਸਤਰੇਦਮਸ ਨੇ ਬਚਪਨ ਤੋਂ ਹੀ ਭਵਿੱਖਬਾਣੀ ਕਰਨੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਸੀ । ਜੋਤਿਸ਼ ਵਿਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਵੱਧ ਰਹੀ ਰੁਚੀ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮਾਪਿਆਂ ਨੂੰ ਚਿੰਤਤ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਕਿਉਂਕਿ ਕੱਟੜਪੰਥੀ ਈਸਾਈ ਉਸ ਸਮੇਂ ਇਸ ਵਿਦਿਆ ਨੂੰ ਚੰਗੀ ਨਜਰ ਨਾਲ ਨਹੀਂ ਵੇਖਦੇ ਸਨ। ਜੋਤਿਸ਼ ਵਿਗਿਆਨ ਤੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ  ਧਿਆਨ ਹਟਾਉਣ ਲਈ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ  ਮੈਡੀਕਲ ਸਾਇੰਸ ਦਾ ਅਧਿਐਨ ਕਰਨ ਲਈ ਮੋਂਟ ਪੋਲੀਅਰ ਭੇਜਿਆ ਗਿਆ, ਜਿੱਥੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਤਿੰਨ ਸਾਲ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਪੂਰੀ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਨਾਸਤਰੇਦਮਸ ਇਕ  ਡਾਕਟਰ ਬਣ ਗਏ।23 ਅਕਤੂਬਰ 1529 ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ  ਮੌਂਟ ਪੋਲੀਅਰ ਤੋਂ ਹੀ ਆਪਣੀ ਡਾਕਟਰੇਟ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਉਸੇ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਅਧਿਆਪਕ ਬਣ ਗਏ।  ਆਪਣੀ ਪਹਿਲੀ ਪਤਨੀ ਦੀ ਮੌਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਹ 1547 ਵਿਚ ਯੂਰਪ ਚਲੇ ਗਏ ਅਤੇ ਐਨ ਨਾਲ ਦੂਜਾ ਵਿਆਹ ਕੀਤਾ।  ਇਸ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ  ਇੱਕ ਨਬੀ ਵਜੋਂ ਇੱਕ ਖ਼ਾਸ ਨਾਮ ਕਮਾਇਆ। ਇਕ ਕਥਾ ਅਨੁਸਾਰ ਇਕ ਵਾਰ ਨਾਸਤਰੇਦਮਸ ਆਪਣੇ ਦੋਸਤ ਨਾਲ ਇਟਲੀ ਦੀਆਂ ਸੜਕਾਂ 'ਤੇ ਘੁੰਮ ਰਹੇ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਭੀੜ ਵਿਚ ਇਕ ਨੌਜਵਾਨ ਨੂੰ ਵੇਖਿਆ ਅਤੇ ਜਦੋਂ ਉਹ ਜਵਾਨ  ਨੇੜੇ ਆਇਆ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ  ਉਸ ਨੂੰ ਨਮਸਕਾਰ ਕੀਤਾ। ਦੋਸਤ ਨੇ  ਹੈਰਾਨ ਹੋ ਕੇ ਇਸ  ਦਾ ਕਾਰਨ ਪੁੱਛਿਆ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਹ ਵਿਅਕਤੀ ਅੱਗੇ ਚਲ ਕੇ   ਪੋਪ ਦੇ ਆਸਣ ਨੂੰ ਗ੍ਰਹਿਣ ਕਰੇਗਾ। ਦੰਤਕਥਾ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਉਹ ਵਿਅਕਤੀ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਫੇਲਿਸ ਪੇਰੇਤੀ ਸੀ ਜੋ 1585 ਵਿੱਚ ਪੋਪ ਚੁਣਿਆ ਗਿਆ ਸੀ।  ਨਾਸਤਰੇਦਮਸ ਬਾਰੇ ਅਜਿਹੀਆਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਹਨ, ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚੋਂ ਕਿਸੇ ਲਈ ਕੋਈ ਸਬੂਤ ਨਹੀਂ ਹੈ।ਨਾਸਤਰੇਦਮਸ ਦੀ ਭਵਿੱਖਬਾਣੀ ਦੀ ਪ੍ਰਸਿੱਧੀ ਸੁਣਦਿਆਂ, ਫਰਾਂਸ ਦੀ ਮਹਾਰਾਣੀ ਕੈਥਰੀਨ ਨੇ ਆਪਣੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦਾ ਭਵਿੱਖ ਜਾਣਨ ਦੀ ਇੱਛਾ ਜ਼ਾਹਰ ਕੀਤੀ। ਨਾਸਤਰੇਦਮਸ  ਜਾਣਦਾ ਸੀ ਕਿ ਮਹਾਰਾਣੀ ਦੇ ਦੋਵੇਂ ਬੱਚੇ ਛੋਟੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਹੀ ਪੂਰੇ ਹੋ ਜਾਣਗੇ। ਪਰ ਸੱਚ ਦੱਸਣ ਦੀ ਹਿੰਮਤ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕੇ ਅਤੇ ਪ੍ਰਤੀਕ ਛੰਦਾਂ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਗੱਲ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੀ।  ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ, ਉਸਨੇ ਆਪਣੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਵੀ ਕਹੀਆਂ ਅਤੇ ਮਹਾਰਾਣੀ ਦੇ ਮਨ ਨੂੰ ਕੋਈ ਸੱਟ ਵੀ ਨਹੀਂ ਲੱਗੀ। ਉਸ ਸਮੇਂ ਤੋਂ, ਨਾਸਤਰੇਦਮਸ ਨੇ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ ਕਿ ਉਹ ਆਪਣੀਆਂ ਭਵਿੱਖਬਾਣੀਆਂ ਨੂੰ ਉਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਜ਼ਾਹਰ ਕਰਨਗੇ।1550 ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਨਾਸਤਰੇਦਮਸ ਨੇ ਡਾਕਟਰੀ ਦਾ ਪੇਸ਼ਾ ਛੱਡ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਆਪਣਾ ਧਿਆਨ ਜੋਤਿਸ਼ ਦੇ ਅਭਿਆਸ ਤੇ ਕੇਂਦ੍ਰਤ ਕੀਤਾ।  ਉਸੇ ਸਾਲ ਤੋਂ ਉਸਨੇ ਆਪਣਾ ਸਲਾਨਾ ਪੰਚਾਂਗ ਵੀ ਕਢਣਾ ਅਰੰਭ ਕਰ ਦਿੱਤਾ।  ਗ੍ਰਹਿਆ ਦੀਆਂ ਸਥਿਤੀਆਂ, ਮੌਸਮ ਅਤੇ ਫਸਲਾਂ ਆਦਿ ਬਾਰੇ ਭਵਿੱਖਬਾਣੀ ਹੁੰਦੀ ਸੀ।  ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚੋਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਭਵਿੱਖਬਾਣੀਆਂ ਸੱਚ ਸਾਬਤ ਹੋਈਆਂ। ਜੋਤਸ਼-ਸ਼ਾਸਤਰ ਦੇ ਨਾਲ, ਉਹ ਜਾਦੂ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਕਿਤਾਬਾਂ ਵਿਚ ਕਾਫੀ ਸਮੇਂ ਡੁੱਬੇ ਰਹਿੰਦੇ ਸੀ। ਨਾਸਤਰੇਦਮਸ ਨੇ ਭਵਿੱਖਬਾਣੀਆਂ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਤ  ਆਪਣੀ ਪਹਿਲੀ ਕਿਤਾਬ  Century ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਭਾਗ 1555 ਵਿਚ ਪੂਰਾ ਕੀਤਾ। ਇਸ ਦਾ ਪਹਿਲਾਂ ਫ੍ਰੈਂਚ ਵਿਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਤ ਹੋਇਆ ਅਤੇ ਬਾਅਦ ਵਿਚ ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ, ਜਰਮਨ, ਇਤਾਲਵੀ, ਰੋਮਨ, ਯੂਨਾਨੀ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਵਿਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਤ ਹੋਇਆ।  ਇਸ ਕਿਤਾਬ ਨੇ ਫਰਾਂਸ ਵਿਚ ਐਨਾ ਤਹਿਲਕਾ ਮਚਾ ਦਿੱਤਾ  ਕਿ ਇਹ ਪੁਸਤਕ ਮਹਿੰਗੀ  ਹੋਣ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਵੀ ਹਥੋਂ - ਹੱਥ ਬਿਕ ਗਈ।  ਉਸਦੇ ਕੁਝ ਦੁਭਾਸ਼ੀਏ ਮੰਨਦੇ ਹਨ ਕਿ ਪਹਿਲੇ ਵਿਸ਼ਵ ਯੁੱਧ, ਨੈਪੋਲੀਅਨ, ਹਿਟਲਰ ਅਤੇ ਕੈਨੇਡਾ ਆਦਿ ਨਾਲ ਜੁੜੀਆਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਇਸ ਪੁਸਤਕ ਦੀਆਂ ਕਈ ਆਇਤਾਂ ਵਿੱਚ ਸਾਫ਼ ਤੌਰ ਤੇ ਵੇਖੀਆਂ ਜਾ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ।ਦੁਭਾਸ਼ੀਏ ਦਾ ਦਾਅਵਾ ਹੈ ਕਿ ਤੀਸਰੇ ਵਿਸ਼ਵ ਯੁੱਧ ਦਾ ਪੂਰਵ-ਅਨੁਮਾਨ ਅਤੇ ਨਾਸਤਰੇਦਮਸ ਦੀਆਂ ਕਈ ਆਇਤਾਂ ਵਿਚ ਵਿਸ਼ਵ ਦੀ ਤਬਾਹੀ ਦੇ ਸੰਕੇਤਾਂ ਨੂੰ ਸਮਝਣ ਵਿਚ ਸਫਲਤਾ ਮਿਲੀ ਹੈ। ਬਹੁਤੇ ਅਕਾਦਮਿਕ ਅਤੇ ਵਿਗਿਆਨਕ ਸਰੋਤ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਇਹ ਵਿਆਖਿਆਵਾਂ ਗਲਤਫਹਿਮੀ ਦਾ ਨਤੀਜਾ ਹਨ, ਅਤੇ ਕੁਝ ਗ਼ਲਤੀਆਂ ਜਾਣ ਬੁੱਝ ਕੇ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ।ਨਾਸਤਰੇਦਮਸ ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੇ ਆਖ਼ਰੀ ਸਾਲ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਦੁੱਖਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਲੰਘੇ। ਫਰਾਂਸ ਦਾ ਨਿਆਂ ਵਿਭਾਗ ਉਸਦੇ ਖਿਲਾਫ ਜਾਂਚ ਕਰ ਰਿਹਾ ਸੀ ਕਿ ਕੀ ਉਸਨੇ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਜਾਦੂ-ਟੂਣੇ ਦਾ ਸਹਾਰਾ ਲਿਆ ਸੀ।  ਜੇ ਇਹ ਦੋਸ਼ ਸਾਬਤ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਤਾਂ ਉਹ ਸਜ਼ਾ ਦੇ ਹੱਕਦਾਰ ਹੁੰਦੇ।  ਪਰ ਜਾਂਚ ਨੇ ਇਹ ਸਿੱਟਾ ਕੱਢਿਆ ਕਿ ਉਹ ਕੋਈ ਜਾਦੂਗਰ ਨਹੀਂ ਸੀ ਬਲਕਿ ਜੋਤਿਸ਼ ਵਿਦਿਆ ਦਾ ਮਾਸਟਰ ਸੀ।  ਉਨ੍ਹੀਂ ਦਿਨੀਂ, ਉਹ ਇਕ ਰੋਗ ਨਾਲ ਗ੍ਰਸਤ ਹੋ ਗਏ ।  ਸਰੀਰ ਵਿਚ ਇਕ ਫੋੜਾ ਹੋ ਗਿਆ ਜੋ ਕਿ ਲੱਖ  ਉਪਚਾਰ ਦੇ ਬਾਅਦ ਵੀ ਠੀਕ ਨਹੀਂ ਹੋਇਆ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਮੌਤ ਦਾ ਆਭਾਸ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਸ ਲਈ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ  17 ਜੂਨ 1566 ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਵਸੀਅਤ ਤਿਆਰ ਕਰਵਾਈ। 1 ਜੁਲਾਈ ਨੂੰ ਉਸਨੇ ਪਾਦਰੀ ਨੂੰ ਬੁਲਾਇਆ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਅੰਤਮ ਸੰਸਕਾਰ ਲਈ ਨਿਰਦੇਸ਼ ਦਿੱਤੇ। 2 ਜੁਲਾਈ 1566 ਨੂੰ ਇਸ ਮਸ਼ਹੂਰ ਨਬੀ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ। ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਪਣੀ ਮੌਤ ਦੀ ਮਿਤੀ ਅਤੇ ਸਮੇਂ ਦੀ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਭਵਿੱਖਬਾਣੀ ਕੀਤੀ ਹੋਈ ਸੀ।ਇੱਕ ਵਿਆਖਿਆ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, "ਨਾਸਤਰੇਦਮਸ ਦੁਆਰਾ ਉਸਦੇ ਸੰਬੰਧ ਵਿੱਚ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਕੁਝ ਭਵਿੱਖਬਾਣੀਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਇਹ ਸੀ ਕਿ ਉਸਦੀ ਮੌਤ ਤੋਂ ਲਗਭਗ 225 ਸਾਲ ਬਾਅਦ, ਕੁਝ ਸਮਾਜ ਵਿਰੋਧੀ ਅਨਸਰ ਉਸਦੀ ਕਬਰ ਖੋਦਣਗੇ ਅਤੇ ਉਸਦੇ ਬਚੇ ਹੋਏ ਅਵਸ਼ੇਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਕੱਢਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਨਗੇ, ਪਰ ਤੁਰੰਤ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ  ਮੌਤ ਹੋ ਜਾਵੇਗੀ। ਇਹ ਬਿਲਕੁਲ ਸਹੀ ਵਾਪਰਿਆ ਸੀ। ਫ੍ਰੈਂਚ ਇਨਕਲਾਬ ਤੋਂ ਬਾਅਦ 1791 ਵਿਚ, ਤਿੰਨ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਨਾਸਤਰੇਦਮਸ ਦੀ ਕਬਰ ਖੋਦੀ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੀ  ਤੁਰੰਤ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ।

ਨੇਕੀ / Kindliness

ਇਕ ਔਰਤ ਆਪਣੇ ਪਰਿਵਾਰ ਲਈ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਖਾਣਾ ਪਕਾਉਂਦੀ ਸੀ, ਅਤੇ ਇੱਕ ਰੋਟੀ ਉਹ ਉਥੋਂ ਲੰਗੜ ਵਾਲੇ ਕਿਸੇ ਵੀ ਭੁੱਖੇ ਵਿਅਕਤੀ  ਲਈ ਬਣਾਉਂਦੀ ਸੀ। ਉਹ ਰੋਟੀ ਨੂੰ ਖਿੜਕੀ ਦੇ ਸਹਾਰੇ ਰੱਖ ਦਿੰਦੀ ਸੀ, ਜੋ ਕੋਈ ਵੀ ਲੈ ਸਕਦਾ ਸੀ। ਇੱਕ ਕੁਬੜਾ ਵਿਅਕਤੀ ਉਸ ਰੋਟੀ ਨੂੰ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਲੈਂਦਾ ਅਤੇ ਧੰਨਵਾਦ ਕੀਤੇ ਬਿਨਾਂ ਆਪਣੇ ਰਾਹ ਤੁਰ ਜਾਂਦਾ ਅਤੇ ਬੜਬੜਾਂਦਾ ਜਾਂਦਾ, ਜੋ ਵੀ ਤੁਸੀਂ ਬੁਰਾ ਕਰੋਗੇ ਉਹ ਤੁਹਾਡੇ ਨਾਲ ਰਹੇਗਾ ਅਤੇ ਜੋ ਤੁਸੀਂ ਚੰਗਾ ਕਰੋਗੇ ਉਹ ਤੁਹਾਡੇ ਕੋਲ ਵਾਪਸ ਆ ਜਾਵੇਗਾ।

ਦਿਨ ਲੰਘੇ ਅਤੇ ਸਿਲਸਿਲਾ ਜਾਰੀ ਰਿਹਾ, ਉਹ ਕੁਬੜਾ ਵਿਅਕਤੀ ਰੋਟੀ ਲੈ ਕੇ ਜਾਂਦਾ ਸੀ ਅਤੇ ਇਸੇ ਤਰਾਂ ਬੁੜ ਬੁੜ ਕਰਦਾ ਰਿਹਾ। ਜੋ ਵੀ ਤੁਸੀਂ ਬੁਰਾ ਕਰੋਗੇ ਉਹ ਤੁਹਾਡੇ ਨਾਲ ਰਹੇਗਾ ਅਤੇ ਜੋ ਤੁਸੀਂ ਚੰਗਾ ਕਰੋਗੇ ਉਹ ਤੁਹਾਡੇ ਕੋਲ ਵਾਪਸ ਆ ਜਾਵੇਗਾ। ਉਹ ਔਰਤ ਉਸਦੀ ਇਸ ਹਰਕਤ ਤੋਂ ਤੰਗ ਆ ਗਈ, ਅਤੇ ਮਨ ਵਿੱਚ ਸੋਚਣ ਲੱਗੀ ਕਿ ਇਹ ਆਦਮੀ ਕਿੰਨਾ ਅਜੀਬ ਹੈ? ਧੰਨਵਾਦ ਦਾ ਇੱਕ ਸ਼ਬਦ ਨਹੀਂ ਕਹਿੰਦਾ, ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਮਨ ਵਿਚ ਕਿ ਬੜਬੜਾਉਂਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਇਸਦਾ ਮਤਲੱਬ ਕੀ ਹੈ?

ਇਕ ਦਿਨ, ਗੁੱਸੇ ਵਿਚ ਆ ਕੇ, ਉਸਨੇ ਇਕ ਫੈਸਲਾ ਲਿਆ ਕਿ ਮੈਂ ਇਸ ਤੋਂ ਛੁਟਕਾਰਾ ਪਾ ਕੇ ਰਹੂੰਗੀ। ਉਸਨੇ ਕੀ ਕੀਤਾ ਕਿ ਉਸਨੇ ਉਸ ਰੋਟੀ ਵਿੱਚ ਜ਼ਹਿਰ ਮਿਲਾਇਆ ਜੋ ਉਹ ਉਸ ਲਈ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਪਕਾਉਂਦੀ ਸੀ। ਪਰ ਜਿਵੇਂ ਹੀ ਉਸਨੇ ਰੋਟੀ ਨੂੰ ਖਿੜਕੀ 'ਤੇ ਰੱਖਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ, ਉਸਦੇ ਹੱਥ ਕੰਬ ਗਏ ਅਤੇ ਉਸਨੇ ਰੁਕਦਿਆਂ ਕਿਹਾ, ਓ ਮੇਰੇ ਰੱਬਾ ਮੈਂ ਕੀ ਕਰਨ ਜਾ ਰਹੀ ਸੀ? ਉਸਨੇ ਤੁਰੰਤ ਚੁੱਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਉਹ ਰੋਟੀ ਸਾੜ ਦਿੱਤੀ। ਇੱਕ ਤਾਜ਼ੀ ਰੋਟੀ ਬਣਾਈ ਅਤੇ ਉਸਨੂੰ ਖਿੜਕੀ ਤੇ ਰੱਖ ਦਿੱਤਾ।

ਰੋਜ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਉਹ ਕੁਬੜਾ ਆਇਆ ਤੇ ਰੋਟੀ ਲੈ ਕੇ ਜੋ ਵੀ ਤੁਸੀਂ ਬੁਰਾ ਕਰੋਗੇ ਉਹ ਤੁਹਾਡੇ ਨਾਲ ਰਹੇਗਾ ਅਤੇ ਜੋ ਤੁਸੀਂ ਚੰਗਾ ਕਰੋਗੇ ਉਹ ਤੁਹਾਡੇ ਕੋਲ ਵਾਪਸ ਆ ਜਾਵੇਗਾ, ਬੜਬੜਾਉਂਦਾ ਹੋਇਆ ਚਲਾ ਗਿਆ। ਇਸ ਗੱਲ ਤੋਂ ਬਿਲਕੁਲ ਅਣਜਾਣ ਕਿ ਉਸ ਔਰਤ  ਦੇ ਮਨ ਵਿਚ ਕੀ ਚੱਲ ਰਿਹਾ ਹੈ? ਹਰ ਰੋਜ਼ ਜਦੋਂ ਉਹ ਔਰਤ ਰੋਟੀ ਨੂੰ ਖਿੜਕੀ 'ਤੇ ਰੱਖਦੀ ਸੀ ਤੇ  ਫਿਰ ਆਪਣੇ ਪੁੱਤਰ ਦੀ ਸਲਾਮਤੀ, ਚੰਗੀ ਸਿਹਤ ਅਤੇ ਘਰ ਵਾਪਸ ਆਉਣ ਲਈ ਪ੍ਰਾਰਥਨਾ ਕਰਦੀ ਸੀ। ਜੋ ਆਪਣੇ ਸੁੰਦਰ ਭਵਿੱਖ ਨੂੰ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਕਿਤੇ ਬਾਹਰ ਗਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ।

ਮਹੀਨਿਆਂ ਤੋਂ ਉਸਦੀ ਕੋਈ ਖ਼ਬਰ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਸ਼ਾਮ ਨੂੰ ਉਸਦੇ ਦਰਵਾਜੇ ਤੇ ਇਕ ਦਸਤਕ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਉਹ ਦਰਵਾਜ਼ਾ ਖੋਲ੍ਹਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਹੈਰਾਨ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਉਹ ਆਪਣੇ ਬੇਟੇ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਸਾਮ੍ਹਣੇ ਖੜਾ ਵੇਖਦੀ ਹੈ। ਉਹ ਦੁਬਲਾ - ਪਤਲਾ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ। ਉਸਦੇ ਕਪੜੇ ਪਾਟੇ ਹੋਏ ਸਨ ਅਤੇ ਉਹ ਭੁੱਖਾ ਸੀ। ਉਹ ਭੁੱਖ ਨਾਲ ਕਮਜ਼ੋਰ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ। ਜਿਵੇਂ ਹੀ ਉਸਨੇ ਆਪਣੀ ਮਾਂ ਨੂੰ ਵੇਖਿਆ, ਉਸਨੇ ਕਿਹਾ, ਮਾਂ ਇਹ ਇਕ ਚਮਤਕਾਰ ਹੀ ਹੈ ਕਿ ਮੈਂ ਇੱਥੇ ਹਾਂ। ਜਦੋਂ ਮੈਂ 1 ਮੀਲ ਦੂਰ ਸੀ ਤਾਂ, ਮੈਨੂੰ ਇੰਨੀ ਭੁੱਖ ਲੱਗੀ ਸੀ ਕਿ ਮੈਂ ਡਿੱਗ ਕੇ ਮਰ ਹੀ ਗਿਆ ਹੁੰਦਾ।

ਪਰ ਫਿਰ ਇਕ ਕੁਬੜਾ ਉੱਥੋਂ ਲੰਘ ਰਿਹਾ ਸੀ,  ਉਸਨੇ ਮੈਨੂੰ ਵੇਖ ਲਿਆ ਅਤੇ ਮੈਨੂੰ ਆਪਣੀ ਗੋਦ ਵਿੱਚ ਚੁੱਕ ਲਿਆ। ਭੁੱਖ ਨਾਲ ਮੇਰੀ ਜਾਨ ਨਿਕਲ ਰਹੀ ਸੀ, ਮੈਂ ਉਸਤੋਂ ਕੁਝ ਖਾਣ ਨੂੰ ਮੰਗਿਆ। ਉਸਨੇ ਆਪਣੀ ਰੋਟੀ ਮੈਨੂੰ ਦਿੰਦਿਆਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਮੈਂ ਇਸਨੂੰ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਖਾਂਦਾ ਹਾਂ, ਪਰ ਅੱਜ ਤੁਹਾਨੂੰ ਇਸ ਦੀ ਲੋੜ ਮੇਰੇ ਨਾਲੋਂ ਵਧੇਰੇ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ਇਸ ਨੂੰ ਖਾ ਕੇ ਆਪਣੀ  ਭੁੱਖ ਮਿਟਾ ਲੋ। ਉਸਦੀ ਗੱਲ ਸੁਣਦਿਆਂ ਹੀ ਮਾਂ ਦਾ ਚਿਹਰਾ ਖਿੜ ਗਿਆ।

ਦਿਮਾਗ ਵਿਚ ਉਹ ਗੱਲ ਘੁੰਮਣ ਲੱਗੀ ਕਿ ਕਿਵੇਂ ਉਸਨੇ ਸਵੇਰੇ ਰੋਟੀ ਵਿਚ ਜਹਿਰ ਮਿਲਾਇਆ ਸੀ। ਜੇਕਰ ਉਹ ਜਹਿਰ ਵਾਲੀ ਰੋਟੀ ਅੱਗ ਵਿੱਚ ਨਾ ਜਲਾਉਂਦੀ ਤਾਂ ਉਸਦਾ ਪੁੱਤਰ ਹੀ ਉਹੀ ਰੋਟੀ ਖਾਂਦਾ ਅਤੇ ਮਰ ਜਾਂਦਾ। ਇਸ ਘਟਨਾ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਕੁਬੜੇ ਆਦਮੀ ਦੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦਾ ਅਰਥ ਉਸ ਨੂੰ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਪਸ਼ਟ ਹੋ ਚੁੱਕਾ ਸੀ। ਜੋ ਵੀ ਤੁਸੀਂ ਬੁਰਾ ਕਰੋਗੇ ਉਹ ਤੁਹਾਡੇ ਨਾਲ ਰਹੇਗਾ ਅਤੇ ਜੋ ਤੁਸੀਂ ਚੰਗਾ ਕਰੋਗੇ ਉਹ ਤੁਹਾਡੇ ਕੋਲ ਵਾਪਸ ਆ ਜਾਵੇਗਾ।

ਟਿੰਬਕਟੂ || Timbaktu

ਅਸੀਂ ਸਾਰਿਆਂ ਨੇ ਟਿੰਬਕਟੂ ਦਾ ਨਾਮ ਜ਼ਰੂਰ ਸੁਣਿਆ ਹੋਵੇਗਾ। ਪਰ ਕੀ ਤੁਸੀਂ ਜਾਣਦੇ ਹੋ ਕਿ ਟਿੰਬਕੱਟੂ ਕੀ ਹੈ?  ਜੇ ਹੁਣ ਤੁਸੀਂ ਸਿਰਫ ਟਿੰਬਕਟੂ ਬਾਰੇ ਸਿਰਫ ਕਿੱਸੇ ਕਹਾਣੀਆਂ ਵਿਚ ਹੀ ਸੁਣਿਆ ਹੈ, ਤਾਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਹੋਰ ਜਾਣਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਟਿੰਬਕਟੁ ਉਂਝ ਤਾਂ ਇਕ ਸ਼ਹਿਰ ਹੈ,  ਇਕ ਵੱਡਾ ਸ਼ਹਿਰ ਹੈ। ਇਹ ਸ਼ਹਿਰ ਅੱਜ ਘੱਟ ਜਾਣਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਇੱਕ ਸਮੇਂ ਬਹੁਤ ਮਸ਼ਹੂਰ ਸੀ। ਹਾਂ, ਟਿੰਬੁਕਟੂ ਅਫਰੀਕਾ ਦੇ ਦੇਸ਼ ਮਾਲੀ ਦਾ ਇੱਕ ਸ਼ਹਿਰ ਹੈ,  ਜੋ ਸਿੱਖਿਆ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿਚ ਵੀ ਬਹੁਤ ਅੱਗੇ ਸੀ।

ਟਿੰਬਕਤੂ ਇਕ ਸਮੇਂ ਇਸਲਾਮ ਅਤੇ ਕੁਰਾਨ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਲਈ ਇਕ ਅਫ਼ਰੀਕੀ ਕੇਂਦਰ ਸੀ। ਪਰ 2012 ਵਿਚ, ਅੱਤਵਾਦੀ ਤਿੰਬਕਤੂ ਨੂੰ ਤਬਾਹੀ ਦੇ ਕਗਾਰ ਤੇ  ਲੈ ਆਏ। ਇਹ ਸ਼ਹਿਰ 333 ਸੰਤਾਂ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ ਵਜੋਂ ਵੀ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਟਿੰਬਕੱਟੂ ਮਾਲੀ ਦਾ ਇਕ ਅਮੀਰ ਸਭਿਆਚਾਰਕ, ਅਧਿਆਤਮਕ ਵਿਰਾਸਤ ਵਾਲਾ ਸ਼ਹਿਰ ਹੈ। ਜਦਕਿ ਇਸ ਦੀ ਅਮੀਰ ਵਿਰਾਸਤ ਕਾਰਨ ਇਸ ਨੂੰ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਦੀ ਸਭਿਆਚਾਰਕ ਇਕਾਈ ਯੂਨੈਸਕੋ ਦੁਆਰਾ ਵਿਸ਼ਵ ਵਿਰਾਸਤ ਸੂਚੀ ਵਿੱਚ ਸੂਚੀਬੱਧ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।

5 ਵੀਂ ਸਦੀ ਵਿਚ ਬਣਿਆ ਇਹ ਸ਼ਹਿਰ 15 ਵੀਂ-16 ਵੀਂ ਸਦੀ ਵਿਚ ਇਕ ਸਭਿਆਚਾਰਕ ਅਤੇ ਵਪਾਰਕ ਸ਼ਹਿਰ ਵਜੋਂ ਉੱਭਰਿਆ। ਟਿੰਬਕੱਟੂ ਸ਼ਾਇਦ ਦੁਨੀਆਂ ਦਾ ਅੰਤ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ, ਪਰ ਪੁਰਾਣੇ ਸਮੇਂ ਵਿਚ ਇਸ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਵਪਾਰਕ ਮਾਰਗਾਂ ਦਾ ਕੇਂਦਰ ਸੀ। ਊਠਾਂ ਦੇ ਕਾਫਲੇ ਸਹਾਰਾ ਦੇ ਮਾਰੂਥਲ ਵਿੱਚੋਂ ਸੋਨਾ ਢੋਇਆ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਮੁਸਲਿਮ ਵਪਾਰੀ ਇਸ ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਜ਼ਰੀਏ ਪੱਛਮੀ ਅਫਰੀਕਾ ਤੋਂ ਯੂਰਪ ਅਤੇ ਮੱਧ ਪੂਰਬ ਲਈ ਸੋਨੇ ਦੀ ਢੋਆ - ਢੁਆਈ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਜਦਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਵਾਪਸੀ  ਲੂਣ ਅਤੇ ਹੋਰ ਉਪਯੋਗੀ ਚੀਜ਼ਾਂ ਨਾਲ ਹੁੰਦੀ ਸੀ।

ਇਹ ਵੀ ਇੱਕ ਕਥਾ ਹੈ ਕਿ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਮਾਲੀ ਰਾਸ਼ਟਰ ਦੇ ਰਾਜੇ ਕਨਕਨ ਮੂਸਾ ਨੇ 16 ਵੀਂ ਸਦੀ ਵਿੱਚ ਕਾਹਿਰਾ ਦੇ ਸ਼ਾਸਕਾਂ ਨੂੰ ਐਨੇ ਸੋਨੇ ਜੜਿਤ ਉਪਹਾਰ ਦਿੱਤੇ ਸਨ ਕਿ ਸੋਨੇ ਦੀ ਕੀਮਤ ਮੂੰਹ ਦੇ ਭਾਰ ਡਿੱਗੀ। ਇਕ ਹੋਰ ਦਿਲਚਸਪ ਕਿੱਸਾ ਇਹ ਵੀ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹੈ ਕਿ ਉਸ ਸਮੇਂ ਟਿੰਬਕਟੂ ਵਿਚ ਸੋਨੇ ਅਤੇ ਨਮਕ ਦੀ ਕੀਮਤ ਬਰਾਬਰ ਹੋਇਆ ਕਰਦੀ ਸੀ। ਟਿੰਬਕਟੂ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਸਮੇਂ ਵਿਚ ਇਕ ਧਾਰਮਿਕ ਕੇਂਦਰ ਵਜੋਂ ਵੀ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਸੀ। ਇਹ ਸ਼ਹਿਰ ਇਸਲਾਮ ਦਾ ਇਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਕੇਂਦਰ ਸੀ। ਪਰ 16 ਵੀਂ ਅਤੇ 17 ਵੀਂ ਸਦੀ ਵਿਚ ਅਟਲਾਂਟਿਕ ਮਹਾਂਸਾਗਰ ਦੇ ਵਪਾਰਕ ਮਾਰਗ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਉੱਭਰਨ ਨਾਲ, 'ਸੰਤਾਂ ਦਾ ਸ਼ਹਿਰ' ਟਿੰਬਕਟੂ ਗਿਰਾਵਟ ਵਿਚ ਆਉਣ ਲੱਗਾ ਅਤੇ ਅਮੀਰ ਸਭਿਆਚਾਰਕ ਵਿਰਾਸਤ ਵਾਲਾ ਇਹ ਸ਼ਹਿਰ ਅੱਜ ਗਰਮੀ ਅਤੇ ਰੇਤ ਦੇ ਝੁੰਡ ਵਾਲੇ ਇਕ ਸੁੰਨਸਾਨ ਸ਼ਹਿਰ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਟਿੰਬਕੱਟੂ ਦਾ ਸੰਪਰਕ ਸਿਰਫ ਰੇਤ ਦੀਆਂ ਸੜਕਾਂ ਨਾਲ ਹੈ, ਜਿਥੇ ਡਾਕੂਆਂ ਦੀ ਦਹਿਸ਼ਤ ਹੈ। ਆਵਾਜਾਈ ਦੇ ਸਾਧਨ ਆਸਾਨ ਨਾ ਹੋਣ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ, ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਸੈਲਾਨੀ ਅਜੇ ਵੀ ਟਿਮਬਕਤੂ ਦੇ ਸੁਹਜ ਕਾਰਨ ਇਸ ਰਹੱਸਮਈ ਸ਼ਹਿਰ ਵੱਲ ਆਉਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇਹ ਸੈਰ ਸਪਾਟਾ ਇੱਥੇ ਰੁਜ਼ਗਾਰ ਦਾ ਇੱਕ ਵੱਡਾ ਸਾਧਨ ਹੈ।

ਟਿੰਬਕਟੂ ਵਿੱਚ ਸੈਂਕੋਰ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੇ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਵਿਦਵਾਨਾਂ ਨੇ ਇੱਕ ਵਾਰ ਪੂਰਬੀ ਅਫਰੀਕਾ ਵਿੱਚ ਇਸਲਾਮ ਫੈਲਾਇਆ ਸੀ। ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਅਜੇ ਵੀ ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿਚ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਆਕਰਸ਼ਤ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ। ਲਗਭਗ 650 ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ, ਮਿੱਟੀ ਅਤੇ ਗਾਰੇ ਨਾਲ ਬਣੀ ਵਿਸ਼ਾਲ ਜਿਨਗਰੇਬਰ ਮਸਜਿਦ ਵੀ ਉਸੇ ਬੁਲੰਦੀ ਨਾਲ ਕਾਇਮ ਹੈ।

ਟਿੰਬਕਟੂ ਵਿਚ ਪੁਰਾਣੇ ਇਸਲਾਮੀ ਹੱਥ-ਲਿਖਤਾਂ ਦਾ ਬਹੁਤ ਵਧੀਆ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਹੈ। ਜਿਸ ਨੂੰ 2012 ਵਿੱਚ ਅੱਤਵਾਦੀਆਂ ਨੇ ਨਿਸ਼ਾਨਾ ਬਣਾਇਆ ਸੀ।  ਪਰ ਕੁਝ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਮਿਹਨਤ ਸਦਕਾ ਇਸ ਨੂੰ ਬਚਾ ਲਿਆ ਗਿਆ ਅਤੇ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਦੇ ਇੱਕ ਅਪਾਰਟਮੈਂਟ ਵਿੱਚ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ।  ਹੁਣ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ਾਂ ਦਾ ਡਿਜੀਟਲਾਇਜੇਸ਼ਨ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ।

ਅੱਤਵਾਦ ਨਾਲ ਲੜ ਰਹੇ ਮਾਲੀ ਦਾ ਇਹ ਸ਼ਹਿਰ ਅੱਤਵਾਦੀਆਂ ਦੇ ਨਿਸ਼ਾਨੇ 'ਤੇ ਹੈ। ਪਰ ਮਾੜੀਆਂ ਸਥਿਤੀਆਂ ਦੇ ਕਾਰਨ, ਟਿੰਬੁਕਤੁਵੀਆਂ ਨੂੰ ਸ਼ਾਂਤਮਈ ਸਹਿ-ਮੌਜੂਦਗੀ ਦੀ ਮਿਸਾਲ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਦੋਸਤੀ ਦੀ ਅਜਮਾਇਸ਼ / Dosti Di Aazmaish

ਇਕ ਵਾਰ ਦੀ ਗੱਲ ਹੈ,  ਦੋ ਦੋਸਤ ਰੇਗਿਸਤਾਨ ਵਿਚੋਂ ਦੀ ਲੰਘ ਰਹੇ ਸਨ। ਯਾਤਰਾ ਦੌਰਾਨ, ਦੋਵਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਕਿਸੇ ਗੱਲ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਬਹਿਸ ਹੋ ਗਈ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚੋਂ ਇਕ ਦੋਸਤ ਨੇ ਦੂਜੇ ਨੂੰ ਥੱਪੜ ਮਾਰ ਦਿੱਤਾ। ਜਿਸ ਨੂੰ ਥੱਪੜ ਮਾਰਿਆ ਗਿਆ ਉਹ ਬਹੁਤ ਹੈਰਾਨ ਹੋਇਆ, ਪਰ ਉਹ ਚੁੱਪ ਰਿਹਾ ਅਤੇ ਬਿਨਾਂ ਕੁਝ ਕਹੇ ਉਸਨੇ ਰੇਤ ਉੱਤੇ ਲਿਖਿਆ, ਅੱਜ ਮੇਰੇ ਸਭ ਤੋਂ ਚੰਗੇ ਦੋਸਤ ਨੇ ਮੈਨੂੰ ਥੱਪੜ ਮਾਰਿਆ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਹ ਦੋਵੇਂ ਫਿਰ ਤੁਰਨ ਲੱਗੇ। ਤੁਰਦੇ- ਤੁਰਦੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਇੱਕ ਨਦੀ ਮਿਲੀ।  ਦੋਵੇਂ ਦੋਸਤ ਉਸ ਨਦੀ ਵਿਚ ਨਹਾਉਣ ਲਈ ਉਤਰੇ। ਜਿਸ ਦੋਸਤ ਨੇ ਥੱਪੜ ਖਾਦਾ ਸੀ ਉਹਦਾ ਪੈਰ ਫਿਸਲਿਆ ਤੇ ਉਹ ਨਦੀ ਵਿਚ ਡੁੱਬਣ ਲੱਗਾ। ਉਹ ਤੈਰ ਨਹੀਂ ਸਕਦਾ ਸੀ। ਜਦੋਂ ਦੂਸਰੇ ਦੋਸਤ ਨੇ ਉਸਦੀ ਚੀਕ ਸੁਣੀ, ਤਾਂ ਉਸਨੇ ਉਸਨੂੰ ਬਚਾਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਉਸਨੂੰ ਬਚਾ ਕੇ ਬਾਹਰ ਲੈ ਆਇਆ। ਹੁਣ ਡੁੱਬ ਰਹੇ ਦੋਸਤ ਨੇ ਫਿਰ ਪੱਥਰ 'ਤੇ ਲਿਖਿਆ ਕਿ ਅੱਜ ਮੇਰੇ ਸਭ ਤੋਂ ਚੰਗੇ ਦੋਸਤ ਨੇ ਮੇਰੀ ਜਾਨ ਬਚਾਈ। ਜਿਸ ਮਿੱਤਰ ਨੇ ਥੱਪੜ ਮਾਰਿਆ ਅਤੇ ਜਾਨ ਬਚਾਈ ਉਸ ਨੇ ਦੂਸਰੇ ਨੂੰ ਪੁੱਛਿਆ, ਕਿ ਜਦੋਂ ਮੈਂ ਤੈਨੂੰ ਥੱਪੜ ਮਾਰਿਆ,  ਤਦ ਤੂੰ ਰੇਤ 'ਤੇ ਲਿਖਿਆ ਅਤੇ ਜਦੋਂ ਮੈਂ ਤੇਰੀ ਜਾਨ ਬਚਾਈ ਤਾਂ ਤੂੰ ਪੱਥਰ' ਤੇ  ਲਿਖਿਆ, ਐਦਾਂ ਕਿਉਂ ?

ਦੂਜੇ ਦੋਸਤ ਨੇ ਜਵਾਬ ਦਿੱਤਾ, ਰੇਤ ਉੱਤੇ ਇਸ ਲਈ ਲਿਖਿਆ ਤਾਂ ਜੋ ਇਹ ਜਲਦੀ ਮਿਟ  ਜਾਏ ਅਤੇ ਪੱਥਰ ਤੇ ਇਸ ਲਈ ਲਿਖਿਆ ਤਾਂ ਜੋ ਇਹ ਕਦੇ ਮਿਟ ਨਾ ਸਕੇ। ਦੋਸਤੋ, ਜਦੋਂ ਕੋਈ ਤੁਹਾਨੂੰ ਦੁਖੀ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਇਸਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਤੁਹਾਡੇ ਦਿਮਾਗ ਅਤੇ ਦਿਲ 'ਤੇ ਰੇਤ' ਤੇ ਲਿਖਣ ਵਾਂਗ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਜਿਸ ਨੂੰ ਮਾਫੀ ਦੀਆਂ ਹਵਾਵਾਂ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਮਿਟਾ ਸਕਣ। ਪਰ ਜਦੋਂ ਕੋਈ ਤੁਹਾਡੇ ਹਿੱਤ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਇਸਨੂੰ  ਪੱਥਰ ਤੇ ਲਿਖੇ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਯਾਦ ਰੱਖੋ ਤਾਂ ਕਿ ਉਹ ਹਮੇਸ਼ਾ ਅਮਿਟ ਰਹੇ। ਇਸ ਲਈ, ਕਿਸੇ ਵੀ ਵਿਅਕਤੀ ਚੰਗਿਆਈ ਵੱਲ ਧਿਆਨ ਦਿਓ ਨਾ ਕਿ ਬੁਰਾਈ ਵਲ। ਦੋਸਤੋ ਇਹ ਪੁਰਾਣੇ ਚੰਗੇ ਸਮਿਆਂ ਦੇ ਯਾਰਾਨੇ ਹੁੰਦੇ ਸੀ। ਜਦੋਂ ਯਾਰ - ਯਾਰ ਦੀ ਕਦਰ ਕਰਦਾ ਹੁੰਦਾ ਸੀ। ਪਰ ਅੱਜ-ਕੱਲ੍ਹ ਥੱਪੜ ਤਾਂ ਦੂਰ ਦੀ ਗੱਲ ਜੇਕਰ ਦੋਸਤ ਦੋਸਤ ਨੂੰ ਗਾਲ੍ਹ ਹੀ ਕੱਢ ਦੇਵੇ ਨਾ ਤਾਂ ਜਦੋ ਹੀ ਇਕ ਦੂਜੇ ਦੇ ਗਲ਼ੇ ਫੜ ਲੈਣ। ਅੱਜ ਕੱਲ੍ਹ ਯਾਰੀ ਬਿਲਕੁੱਲ ਖਤਮ ਹੁੰਦੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਹਰ ਬੰਦਾ ਫਾਇਦਾ ਚੱਕਣ ਦੀ ਕਰਦੈ।

ਗੋੰਦ ਕਤੀਰਾ / Gond Katira

ਦੋਸਤੋ, ਅਸੀਂ ਬਚਪਨ ਤੋਂ ਹੀ ਗੋਂਦ ਕਤੀਰੇ ਦਾ ਨਾਮ ਸੁਣਦੇ ਆ ਰਹੇ ਹਾਂ ਅਤੇ ਇਸਨੂੰ ਬਚਪਨ ਤੋਂ ਹੀ ਵਰਤਦੇ ਆ ਰਹੇ ਹਾਂ। ਮਲਾਈ ਲੱਛੇ ਖਾਣ ਵੇਲੇ ਬੰਦਾ ਅਕਸਰ ਇਸਦਾ ਨਾਮ ਜਰੂਰ ਸੁਣਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਇਹ ਕਈ ਕਿਸਮਾਂ ਦੇ ਮਿਲਕਸ਼ੇਕਸ ਵਿੱਚ ਵੀ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਪਰ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕ ਨਹੀਂ ਜਾਣਦੇ ਹੋਣਗੇ ਕਿ ਗੋਂਦ ਕਤੀਰਾ ਬਣਦਾ ਕਿਵੇਂ ਹੈ ? ਕਤੀਰਾ ਪੇੜ ਤੋਂ ਕਢਿਆ ਜਾਣ ਵਾਲਾ ਗੋਂਦ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਕੰਡਿਆਲੇ ਦਰੱਖਤ ਭਾਰਤ ਵਿਚ ਗਰਮ ਪੱਥਰ ਵਾਲੇ ਇਲਾਕਿਆਂ ਵਿਚ ਮਿਲਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਦੀ ਛਾਲ ਵੱਢਣ ਤੇ ਟਾਹਣੀਆਂ ਵਿਚੋਂ ਜੋ ਤਰਲ ਪਦਾਰਥ ਨਿਕਲਦਾ ਹੈ, ਉਹੀ ਜਮ ਕੇ ਪੀਲਾ ਚਿੱਟਾ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਦਰੱਖਤ ਦੀ ਗੋਂਦ ਕਹਿਲਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਗੋਂਦ ਕਤੀਰੇ  ਦੀ  ਤਹਿਸੀਰ ਠੰਡੀ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਗਰਮੀਆਂ ਵਿਚ ਇਸ ਦਾ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸੇਵਨ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਸਰਦੀਆਂ ਵਿਚ ਇਸ ਦਾ ਸੇਵਨ ਕਰਨਾ ਉਚਿਤ ਨਹੀਂ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਸੇਵਨ ਨਾਲ ਸਰੀਰ ਵਿਚ ਤਾਕਤ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਪਿਸ਼ਾਬ ਅਤੇ ਪਿਸ਼ਾਬ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਵਿਚ ਰਾਮਬਾਣ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਗੋਂਦ ਕਤੀਰੇ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਈ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਦੇ ਇਲਾਜ਼ ਲਈ ਵੀ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।

ਨਾਗਪਾਸ਼ / Naagpash

ਇਕ ਹਥਿਆਰ ਜਿਸ ਦਾ ਕੋਈ ਤੋੜ ਨਹੀਂ ਸੀ, ਜਦੋਂ ਇਹ ਪਹਿਲੀ ਅਤੇ ਆਖਰੀ ਵਾਰ ਚਲਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ, ਤਾਂ ਇਸਨੇ ਭਗਵਾਨ ਸ਼੍ਰੀ ਰਾਮ ਅਤੇ ਲਕਸ਼ਮਣ ਨੂੰ ਬੰਨ੍ਹ ਲਿਆ ਸੀ। ਹਿੰਦੂ ਪੁਰਾਣਾਂ ਦੇ ਵਰਣਨ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਜਦੋਂ ਵੀ ਨਾਗਪਾਸ਼ ਆਪਣੇ ਲਕਸ਼ ਨੂੰ ਭੇਦਦਾ ਹੈ, ਉਦੋਂ ਲੱਖਾਂ ਜ਼ਹਿਰੀਲੇ ਸੱਪ ਲਕਸ਼ ਨੂੰ ਬੰਨ੍ਹਦੇ ਹਨ। ਅਤੇ ਜਿਹੜਾ ਉਸ ਦੀ ਪਕੜ ਵਿਚ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਉਹ ਬੇਹੋਸ਼ ਹੋ ਕੇ  ਹੌਲੀ ਹੌਲੀ ਮੌਤ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਨਾਗਪਾਸ਼ ਅਤੇ ਨਾਗਾਸਤਰ ਵਿਚ ਬਹੁਤ ਅੰਤਰ ਹੈ, ਅਤੇ ਨਾਗਪਸ਼ ਨਾਗਾਸਤਰ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਕਾਫ਼ੀ ਘਾਤਕ ਅਤੇ ਵਿਨਾਸ਼ਕਾਰੀ ਹੈ। ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਬ੍ਰਹਮਾਸਤਰ ਨੂੰ ਸਭ ਤੋਂ ਵਿਨਾਸ਼ਕਾਰੀ ਪ੍ਰਮਾਣੂ ਹਥਿਆਰ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਉਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ, ਅਸੀਂ ਨਾਗਪਸ਼ ਨੂੰ ਇਕ ਮਹਾਨ Biological Weapon ਕਹਿ ਸਕਦੇ ਹਾਂ।

 ਜੇਕਰ ਤੁਲਨਾਤਮਕ ਨਜਰੀਏ ਨਾਲ ਵੇਖੀਏ ਤਾਂ ਨਾਗਾਸਤਰ ਲੱਖਾਂ ਜ਼ਹਿਰੀਲੇ ਸੱਪਾਂ ਦੀ ਵਰਖਾ ਕਰਦਾ ਸੀ । ਆਮ ਤੌਰ ਤੇ, ਇਹ ਹਥਿਆਰ ਕਾਫੀ ਯੋਧਿਆ ਨੂੰ ਪਤਾ  ਸੀ ਅਤੇ ਨਾਲ ਹੀ ਇਸ ਦਾ ਤੋੜ ਵੀ  ਸੀ। ਇਸ ਨੂੰ ਗਰੂੜ ਅਸਤ੍ਰ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਰੱਦ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਸੀ। ਰਾਮਾਇਣ ਯੁੱਧ ਵਿਚ ਰਾਵਣ ਦੁਆਰਾ ਚਲਾਏ ਨਾਗਾਸਤਰ ਨੂੰ ਭਗਵਾਨ ਰਾਮ ਨੇ ਗਰੁਣਾਸਤਰ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਨਿਰਸਤ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਮਹਾਭਾਰਤ ਵਿੱਚ, ਅਰਜੁਨ ਅਤੇ ਕਰਨ ਦੋਵਾਂ ਨੇ ਇਸ ਅਸਤ੍ਰ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਸੀ, ਪਰ ਨਾਗਪਾਸ਼ ਦਾ ਕੋਈ ਤੋੜ ਨਹੀਂ ਸੀ।

 ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਨਾਗਪਸ਼ ਬਾਰੇ ਜਾਣਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਦੇ ਹਾਂ, ਤਾਂ ਸਾਨੂੰ ਪਤਾ ਚਲਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇੰਦਰਜੀਤ ਯਾਨੀ ਮੇਘਨਾਥ ਦੀ ਪਤਨੀ ਸੁਲੋਚਨਾ ਸੱਪਾਂ ਦੇ ਰਾਜੇ ਦਕਸ਼ ਦੀ ਧੀ ਸੀ। ਇਹੀ ਕਾਰਨ ਹੈ ਕਿ ਇੰਦਰਜੀਤ ਦੀ ਪਹੁੰਚ ਮਹਾਂ ਭਿਆਨਕ ਸੱਪਾਂ ਤਕ ਸੀ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਭਿਆਨਕ ਸੱਪਾਂ ਨਾਲ ਹੀ ਉਸਨੇ  ਨਾਗਪਸ਼ ਨੂੰ ਬਣਾਇਆ ਸੀ। ਨਾਗਪਾਸ਼ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਇੰਦਰਜੀਤ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਦੁਆਰਾ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਅਤੇ ਸ਼ਾਇਦ ਇੰਦਰਜੀਤ ਦੀ ਮੌਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਇਸ ਹਥਿਆਰ ਬਾਰੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਵੀ ਖਤਮ ਹੋ ਗਈ। ਇੰਦਰਜੀਤ  ਬ੍ਰਹਮਦੰਡ ਵਰਗੇ ਕਈ ਦੇਵੀ ਅਸਤ੍ਰਾਂ ਨੂੰ ਜਾਣਦਾ ਸੀ।

 ਉਹ ਯੁੱਧ ਦੇ ਮੈਦਾਨ ਵਿਚ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਰਾਵਣ ਨਾਲੋਂ ਕਈ ਗੁਣਾ ਜ਼ਿਆਦਾ ਖਤਰਨਾਕ ਸੀ। ਰਾਮਾਇਣ ਵਿਚ, ਜਦੋਂ ਇੰਦਰਜੀਤ ਲੜਾਈ ਦੇ ਮੈਦਾਨ ਵਿਚ ਆਉਂਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਉਹ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਵਾਨਰਾਂ  ਨੂੰ ਮਾਰਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਤਦ ਭਗਵਾਨ ਰਾਮ ਅਤੇ ਲਕਸ਼ਮਣ ਉਸਦੇ ਸਾਮ੍ਹਣੇ ਲੜਨ ਲਈ ਉਤਰ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਦੋਵਾਂ ਪਾਸਿਆਂ ਤੋਂ ਇਕ ਭਿਆਨਕ ਲੜਾਈ ਜਾਰੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ। ਕੋਈ ਵੀ ਹਾਰ ਮੰਨਣ ਜਾਂ ਪਿੱਛੇ ਹਟਣ ਲਈ ਤਿਆਰ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਫਿਰ ਇੰਦਰਜੀਤ ਉਸ ਸਥਿਤੀ ਵਿਚ ਨਾਗਪਸ਼ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਮੇਘਨਾਥ ਦਾ ਇਹ ਹਥਿਆਰ ਭਗਵਾਨ ਰਾਮ ਅਤੇ ਲਕਸ਼ਮਣ ਨੂੰ ਜਕੜ ਲੈਂਦਾ  ਹੈ। ਜਦੋਂ ਕੋਈ ਵੀ ਇਸ ਅਸਤ੍ਰ ਨੂੰ ਤੋੜ ਨਹੀਂ ਸਕਦਾ, ਤਾਂ ਖੁਦ ਭਗਵਾਨ ਗਰੁਣ  ਨੂੰ ਇਸ ਨੂੰ ਤੋੜਨ  ਲਈ ਆਉਣਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ।

ਮਤੰਗ ਮੁਨੀ / Matang Muni

ਮਤੰਗ ਮੁਨੀ ਰਮਾਇਣ ਕਾਲ ਦੇ ਇਕ ਮਹਾਨ ਰਿਸ਼ੀ ਸੀ ਜੋ ਸ਼ਬਰੀ ਦੇ  ਗੁਰੂ ਸਨ। ਉਹ ਇੱਕ ਬ੍ਰਾਹਮਣੀ ਦੀ ਕੁੱਖੋਂ ਪੈਦਾ ਹੋਏ ਇੱਕ ਨਾਪਿਤ ਦੇ ਪੁੱਤਰ ਸੀ।  ਬ੍ਰਾਹਮਣੀ ਦੇ ਪਤੀ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਪੁੱਤਰ ਵਾਂਗ ਪਾਲਿਆ-ਪੋਸਿਆ ਸੀ। ਜਦੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਗਰਦਭੀ ਨਾਲ ਗੱਲਬਾਤ ਤੋਂ ਪਤਾ ਚੱਲਿਆ ਕਿ ਮੈਂ ਬ੍ਰਾਹਮਣ ਪੁੱਤਰ ਨਹੀਂ ਹਾਂ, ਤਦ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਬ੍ਰਾਹਮਣਵਾਦ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ ਘੋਰ ਤੱਪ ਕੀਤਾ।  ਇੰਦਰ ਦੇ ਵਰਦਾਨ ਨਾਲ, ਮਤੰਗ ਮੁਨੀ  'ਛੰਦੋਦੇਵ ਦੇ ਨਾਮ ਨਾਲ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਹੋਏ। ਰਾਮਾਇਣ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਰਿਸ਼ੀਮੁਕ ਪਹਾੜ ਦੇ ਨੇੜੇ ਇੱਕ ਆਸ਼ਰਮ ਸੀ, ਜਿੱਥੇ ਸ਼੍ਰੀ ਰਾਮ ਗਏ ਸਨ।

ਸ਼ਬਰੀ ਦੇ ਪਿਤਾ ਭੀਲਾਂ ਦੇ ਰਾਜਾ ਸੀ। ਪਿਤਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਸੀ ਕਿ ਸ਼ਬਰੀ ਭੀਲ ਜਾਤੀ ਦੇ ਲੜਕੇ ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਕਰੇ।  ਬਲੀ ਦੇਣ ਲਈ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਮੱਝਾਂ ਅਤੇ ਬੱਕਰੀਆਂ ਵਿਆਹ ਵਿੱਚ ਲਿਆਈਆਂ ਗਈਆਂ ਸਨ।  ਇਹ ਦੇਖ ਕੇ ਸ਼ਬਰੀ ਦਾ ਦਿਲ ਬੜਾ ਦ੍ਰਵਿਤ ਹੋਇਆ ਅਤੇ ਉਹ ਅੱਧੀ ਰਾਤ ਨੂੰ ਭੱਜ ਗਈ।  ਇਕ ਦਿਨ ਦੌੜਦਿਆਂ, ਉਹ ਦੰਡਕਾਰਣਿਆ ਦੇ ਪੰਪਾਸਰ ਪਹੁੰਚ ਗਈ। ਉਥੇ ਰਿਸ਼ੀ ਮਤੰਗ ਆਪਣੇ ਚੇਲਿਆਂ ਨੂੰ ਗਿਆਨ ਦੇ ਰਹੇ ਸੀ।  ਸ਼ਬਰੀ ਦਾ ਮਨ ਬਹੁਤ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋਇਆ ਅਤੇ ਉਸਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਆਸ਼ਰਮ ਤੋਂ ਥੋੜੀ ਦੂਰ ਆਪਣੀ ਛੋਟੀ ਜਿਹੀ ਝੌਂਪੜੀ ਬਣਾ ਲਈ।

ਉਹ ਇੱਕ ਅਛੂਤ ਸੀ, ਇਸ ਲਈ  ਰਾਤ ਨੂੰ  ਲੁਕ ਕੇ ਜਿਸ ਰਸਤੇ ਤੋਂ ਰਿਸ਼ੀ ਆਂਦੇ - ਜਾਂਦੇ ਸਨ, ਉਸ ਨੂੰ ਸਾਫ ਕਰਕੇ ਗੋਬਰ ਨਾਲ ਲਿਪ ਦੇਂਦੀ ਅਤੇ ਉਸ ਨੂੰ ਸਵੱਛ ਬਣਾ ਦੇਂਦੀ ਸੀ। ਇਕ ਦਿਨ  ਮਤੰਗ ਰਿਸ਼ੀ ਦੇ ਚੇਲਿਆਂ ਨੇ ਸ਼ਬਰੀ ਨੂੰ ਵੇਖ ਲਿਆ ਤੇ ਉਸ ਨੂੰ ਮਤੰਗ ਰਿਸ਼ੀ ਦੇ ਸਾਮ੍ਹਣੇ ਲਿਆਇਆ ਗਿਆ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਭਗਵਦ ਭਗਤੀ ਵਿਚ ਜਾਤੀ ਅੜਿੱਕਾ ਨਹੀਂ ਬਣ ਸਕਦੀ।  ਸ਼ਬਰੀ ਸ਼ੁੱਧ ਅਤੇ ਪਵਿੱਤਰ ਹੈ। ਇਸ ਤੇ ਲੱਖਾਂ ਬ੍ਰਾਹਮਣਾਂ ਦੇ ਧਰਮ - ਕਰਮ ਨੋਛਾਵਰ  ਹਨ। ਹਰ ਕੋਈ ਹੈਰਾਨ ਸੀ। ਮਤੰਗ ਰਿਸ਼ੀ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਕ ਦਿਨ ਸ਼੍ਰੀ ਰਾਮ ਤੁਹਾਨੂੰ ਮਿਲਣਗੇ।  ਉਹ ਤੁਹਾਡੀ ਝੌਂਪੜੀ ਤੇ ਆ ਜਾਣਗੇ।

ਮਤੰਗ ਰਿਸ਼ੀ ਦੇ ਸ਼ਾਪ ਦੇ ਕਾਰਨ ਹੀ ਵਾਨਰ ਰਾਜ ਬਾਲੀ ਰਿਸ਼ੀਮੁਕ ਪਹਾੜ ਤੇ ਆਉਣ ਤੋਂ ਡਰਦਾ ਸੀ। ਇਹ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਦੁਨਦੁਭੀ ਨਾ ਦਾ ਇਕ ਰਾਖਸ਼ ਆਪਣੀ ਤਾਕਤ ਤੇ ਬਹੁਤ ਮਾਣ ਕਰਦਾ ਸੀ। ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਉਹ ਇੱਕ ਵਾਰ ਸਮੁੰਦਰ ਵਿੱਚ ਪਹੁੰਚ ਗਿਆ ਅਤੇ ਉਸਨੂੰ ਲੜਾਈ ਲਈ ਚੁਣੌਤੀ ਦਿੱਤੀ। ਸਮੁੰਦਰ ਨੇ ਉਸ ਨਾਲ ਲੜਨ ਵਿਚ ਅਸਮਰੱਥਾ ਜ਼ਾਹਰ ਕਰਦਿਆਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਸਨੂੰ ਹਿਮਵਾਨ ਨਾਲ ਲੜਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।  ਦੁਨਦੁਭੀ ਹਿਮਵਾਨ ਦੇ ਨੇੜੇ ਆਇਆ ਅਤੇ ਉਸ ਦੀਆਂ ਚੱਟਾਨਾਂ ਅਤੇ ਚੋਟੀਆਂ ਨੂੰ ਤੋੜਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਹਿਮਵਾਨ ਸੰਤਾਂ ਦਾ ਸਹਾਇਕ ਸੀ ਅਤੇ ਯੁੱਧ ਆਦਿ ਤੋਂ ਦੂਰ ਰਹਿੰਦਾ ਸੀ।

 ਉਸਨੇ ਦੁਨਦੁਭੀ ਨੂੰ ਇੰਦਰ ਦੇ ਪੁੱਤਰ ਬਾਲੀ ਨਾਲ ਲੜਨ ਲਈ ਕਿਹਾ। ਉਸਨੇ ਜਾ ਕੇ ਬਾਲੀ ਨੂੰ ਯੁੱਧ ਲਈ ਲਲਕਾਰਿਆ। ਬਾਲੀ ਨਾਲ ਲੜਾਈ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਬਾਲੀ ਨੇ ਉਸਨੂੰ ਮਾਰ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਉਸਦੇ ਲਹੂ ਨਾਲ ਭਿੱਜੀ ਲਾਸ਼ ਨੂੰ ਇੱਕ ਯੋਜਨ ਦੂਰ ਸੁੱਟ ਦਿੱਤਾ। ਰਸਤੇ ਵਿਚ ਉਸ ਦੇ ਮੂੰਹ ਵਿਚੋਂ ਲਹੂ ਦੀਆਂ ਬੂੰਦਾਂ ਮਹਾਰਿਸ਼ੀ ਮਤੰਗ ਦੇ ਆਸ਼ਰਮ ਵਿਚ ਪੈ ਗਈਆਂ।  ਮਹਾਰਿਸ਼ੀ ਮਤੰਗ ਨੇ ਬਾਲੀ ਨੂੰ ਸਰਾਪ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਜੇ ਉਹ ਅਤੇ ਉਸ ਦਾ ਕੋਈ ਵੀ ਵਾਨਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਆਸ਼ਰਮ ਕੋਲ ਇੱਕ ਯੋਜਨ ਦੀ ਦੂਰੀ 'ਤੇ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਉਹ ਮਰ ਜਾਵੇਗਾ। ਇਸ ਲਈ, ਬਾਲੀ ਦੇ ਸਾਰੇ ਵਾਨਰਾ ਨੂੰ ਵੀ ਉਸ ਜਗ੍ਹਾ ਨੂੰ ਛੱਡਣਾ ਪਿਆ। ਮਤੰਗ ਰਿਸ਼ੀ ਦਾ ਆਸ਼ਰਮ ਰਿਸ਼ੀਮੁਕ ਪਹਾੜ 'ਤੇ ਸਥਿਤ ਸੀ, ਇਸ ਲਈ ਬਾਲੀ ਅਤੇ ਉਸ ਦੇ ਵਾਨਰ ਉਥੇ ਨਹੀਂ ਜਾ ਸਕਦੇ ਸਨ।

ਮ੍ਰਿਤ ਸਾਗਰ / Dead Sea.

ਮ੍ਰਿਤ ਸਾਗਰ ਨੂੰ ਖਾਰੇ ਪਾਣੀ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਨੀਵੀਂ ਝੀਲ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਕੀ ਤੁਹਾਨੂੰ ਪਤਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਸਾਗਰ ਨੂੰ ਮ੍ਰਿਤ ਸਾਗਰ ਕਿਉਂ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਸਮੁੰਦਰ 65 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਲੰਬਾ ਅਤੇ 18 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਚੌੜਾ ਹੈ, ਜੋ ਇਸਦੇ ਉੱਚ ਘੰਤਵ ਲਈ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਇਸ ਵਿਚ ਤੈਰਾਕਾਂ ਦਾ ਡੁੱਬਣਾ ਅਸੰਭਵ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਸਮੁੰਦਰ ਧਰਤੀ ਦੀ ਸਤ੍ਹਾ ਤੋਂ ਲਗਭਗ 1375 ਫੁੱਟ ਜਾਂ 420 ਮੀਟਰ ਡੂੰਘਾ ਹੈ ਅਤੇ ਸਮੁੰਦਰ ਦੀ ਸਤ੍ਹਾ ਤੋਂ ਲਗਭਗ 2400 ਫੁੱਟ ਹੇਠਾਂ ਹੈ। ਇਸ ਸਮੁੰਦਰ ਦੀ ਖਾਸ ਗੱਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਇੱਥੇ ਕੋਈ ਵੀ ਨਹੀਂ ਡੁੱਬ ਸਕਦਾ। ਮਨੁੱਖ ਬਿਨਾਂ ਕਿਸੇ ਡਰ ਦੇ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਇੱਥੇ ਤੈਰ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਮ੍ਰਿਤ ਸਾਗਰ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਅਤੇ ਜੌਰਡਨ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਜੌਰਡਨ ਨਦੀ ਅਤੇ ਹੋਰ ਛੋਟੀ ਨਦੀਆਂ ਮੁੱਖ ਤੌਰ 'ਤੇ ਮ੍ਰਿਤ ਸਾਗਰ ਵਿਚ ਆ ਕੇ ਮਿਲਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਸ ਵਿਚ ਜੀਵਾਣੂਆਂ ਦੀ 11 ਕਿਸਮਾਂ ਪਾਈਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ।

ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਮ੍ਰਿਤ ਸਾਗਰ ਵਿਚ ਭਰਪੂਰ ਖਣਿਜ ਪਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਖਣਿਜ ਪਦਾਰਥ ਵਾਤਾਵਰਣ ਨਾਲ ਜੁੜਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਸਿਹਤ ਲਈ ਲਾਭਕਾਰੀ ਵਾਤਾਵਰਣ ਬਣਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਮ੍ਰਿਤ ਸਾਗਰ ਆਪਣੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾਵਾਂ ਲਈ ਘੱਟੋ ਘੱਟ ਚੌਥੀ ਸਦੀ ਤੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਇਸਦੇ ਵਿਚੋਂ ਸ਼ੀਲਾਜੀਤ ਨੂੰ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਕਿਸ਼ਤੀਆਂ ਦੁਆਰਾ ਕੱਢ ਕੇ ਮਿਸਰ ਵਾਸੀਆਂ ਨੂੰ ਵੇਚਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਇਹ ਚੀਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਸੜਨ ਤੋਂ ਬਚਾਉਣ , ਸੁਗੰਧਿਤ ਕਰਨ  ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਹੋਰ ਵੀ ਕਈ ਕੰਮ  ਕਰਦਾ ਸੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਮ੍ਰਿਤ ਸਾਗਰ ਦੇ ਅੰਦਰਲੀ ਗਿੱਲੀ ਮਿੱਟੀ ਨੂੰ  ਕਲੇਯੋਪੇਟਰਾ ਦੀ ਸੁੰਦਰਤਾ ਦੇ ਰਾਜ਼ ਨਾਲ ਵੀ ਜੋੜਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਥੋਂ ਤਕ ਕਿ ਅਰਸਤੂ ਨੇ ਇਸ ਸਾਗਰ ਦੀਆਂ ਭੌਤਿਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾਵਾਂ ਦਾ ਵੀ ਜ਼ਿਕਰ ਕੀਤਾ ਹੈ।

ਅਜੋਕੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਇਸ ਜਗ੍ਹਾ ਨੂੰ ਇੱਕ ਸਿਹਤ ਰਿਜੋਰਟ ਵਜੋਂ ਵਿਕਸਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਬਰੋਮੀਨ, ਮੈਗਨੀਸ਼ੀਅਮ ਅਤੇ ਆਇਓਡੀਨ ਮ੍ਰਿਤ ਸਾਗਰ ਦੇ ਪਾਣੀਆਂ ਵਿਚ ਭਰਪੂਰ ਮਾਤਰਾ ਵਿਚ ਪਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਕਾਰਨ ਕਰਕੇ, ਇਹ ਪਾਣੀ ਨਾ ਤਾਂ ਪੀਣ ਯੋਗ ਹੈ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਇਸ ਵਿਚ ਮੌਜੂਦ ਨਮਕ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਸਮੁੰਦਰ ਵਿਚ ਜ਼ਿਆਦਾ ਲੂਣ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਸਮੁੰਦਰ ਵਿਚ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਜੀਵ ਇਸ ਵਿਚ ਜੀ ਨਹੀਂ ਸਕਦੇ, ਇਸ ਲਈ ਇਸਨੂੰ ਮ੍ਰਿਤ ਸਾਗਰ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਬ੍ਰੋਮੀਨ ਨਾੜੀਆਂ ਨੂੰ ਸ਼ਾਂਤ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਮੈਗਨੀਸ਼ੀਅਮ ਚਮੜੀ ਦੀ ਐਲਰਜੀ ਨਾਲ ਲੜਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਸ਼ਵਾਸਨਲੀ ਨੂੰ ਸਾਫ ਕਰਦਾ ਹੈ।

 ਜਦਕਿ ਆਇਓਡੀਨ ਕਈ ਗਲੈਂਡਜ਼ ਦੀ ਗਤੀਵਿਧੀ ਨੂੰ ਵਧਾਉਂਦੀ ਹੈ। ਸੁੰਦਰਤਾ ਅਤੇ ਸਿਹਤ ਲਈ ਮ੍ਰਿਤ ਸਾਗਰ ਦੀਆਂ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾਵਾਂ ਦੀ ਸੰਪੂਰਨਤਾ ਦੇ ਕਾਰਨ, ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਮਸ਼ਹੂਰ ਕੰਪਨੀਆਂ ਮ੍ਰਿਤ ਸਾਗਰ ਤੋਂ ਲਈਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਦੇ ਅਧਾਰ ਤੇ ਸੁੰਦਰਤਾ ਤੇ ਸ਼ਿੰਗਾਰ ਦੀ ਸਮੱਗਰੀ ਬਣਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਸ ਦੀ ਗਰਮ ਗੰਧਕ ਅਤੇ ਚਿੱਕੜ ਕਈਂ ਰੋਗਾਂ ਦੇ ਇਲਾਜ ਵਿਚ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਭੂਮਿਕਾ ਅਦਾ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਖ਼ਾਸਕਰ ਗਠੀਏ ਅਤੇ ਜੋੜਾਂ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਤ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਦੇ ਇਲਾਜ ਵਿਚ। ਮ੍ਰਿਤ ਸਾਗਰ ਦਾ ਮੌਸਮ ਸਾਲ ਭਰ ਧੁੱਪ ਅਤੇ ਖੁਸ਼ਕ ਹਵਾ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਵਿਚ ਸਾਲਾਨਾ ਬਾਰਸ਼ 50 ਮਿਲੀਮੀਟਰ  ਹੈ ਅਤੇ ਗਰਮੀਆਂ ਦਾ ਤਾਪਮਾਨ 32 ਅਤੇ 39 ਡਿਗਰੀ ਸੈਲਸੀਅਸ ਵਿਚਕਾਰ ਹੈ। ਸਰਦੀਆਂ ਦਾ ਤਾਪਮਾਨ 20 ਤੋਂ 23 ਡਿਗਰੀ ਸੈਲਸੀਅਸ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।

ਇਸ ਦੇ ਨੇੜੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਪਿਕਨਿਕ ਸਥਾਨ ਅਤੇ ਹੋਟਲ ਬਣਾਏ ਗਏ ਹਨ। ਇੱਥੇ ਹਰ ਸਮੇਂ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਭੀੜ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ। ਛੁੱਟੀਆਂ ਅਤੇ ਮਨੋਰੰਜਨ ਦੇ ਹੋਰ ਮੌਕਿਆਂ ਤੇ, ਲੋਕ ਸਮੁੰਦਰ ਵਿੱਚ ਤੈਰਾਕੀ ਦਾ ਅਨੰਦ ਲੈਂਦੇ ਹਨ। ਲੋਕ ਕਿਨਾਰਿਆਂ 'ਤੇ ਆਉਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇਸ ਦੇ ਕਾਲੇ ਚਿੱਕੜ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਸਰੀਰ ਅਤੇ ਚਿਹਰੇ' ਤੇ ਲਗਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਚਿੱਕੜ ਨਾ ਸਿਰਫ ਚਮੜੀ ਨੂੰ ਨਿਖਾਰਦਾ  ਹੈ, ਬਲਕਿ ਇਸ ਵਿਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਦੂਰ ਕਰਨ ਦੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ ਵੀ ਹੈ। ਇਸਦੀ ਖੂਬੀ ਅਤੇ ਆਸ - ਪਾਸ ਫੈਲੀ ਸੁੰਦਰਤਾ ਦੇ ਕਾਰਨ ਇਸਨੂੰ 2007 ਵਿੱਚ ਵਿਸ਼ਵ ਦੇ ਸੱਤ ਅਜੂਬਿਆਂ ਵਿਚ ਚੁਣੀ ਗਈ 28 ਜਗ੍ਹਾਵਾਂ ਦੀ ਸੂਚੀ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।

ਤਕਸ਼ਸ਼ਿਲਾ / Takshshila / Taxila

ਤਕਸ਼ਸ਼ਿਲਾ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਭਾਰਤ ਵਿਚ ਗਾਂਧਾਰ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਸੀ ਅਤੇ ਸਿੱਖਿਆ ਦਾ ਇਕ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਕੇਂਦਰ ਸੀ। ਇੱਥੇ ਦੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿਸ਼ਵ ਦੀਆਂ ਸਭ ਤੋਂ ਪੁਰਾਣੀਆਂ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ। ਇਹ ਹਿੰਦੂਆਂ ਅਤੇ ਬੋਧ ਦੋਵਾਂ ਲਈ ਮਹੱਤਵ ਦਾ ਕੇਂਦਰ ਸੀ।  ਚਾਣਕਿਆ ਇਥੇ ਅਧਿਆਪਕ ਸੀ।  ਫਾਹੀਅਨ ਇਥੇ 405 ਈ. ਆਇਆ ਸੀ। ਇਸ ਵੇਲੇ, ਤਕਸ਼ਸ਼ਿਲਾ, ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਪੰਜਾਬ ਸੂਬੇ ਦੇ ਰਾਵਲਪਿੰਡੀ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਤਹਿਸੀਲ ਅਤੇ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਪੁਰਾਤੱਤਵ ਸਥਾਨ ਹੈ, ਜੋ ਇਸਲਾਮਾਬਾਦ ਅਤੇ ਰਾਵਲਪਿੰਡੀ ਤੋਂ ਲਗਭਗ 32 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਉੱਤਰ-ਪੂਰਬ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਗ੍ਰੈਂਡ ਟਰੰਕ ਰੋਡ ਇਸ ਦੇ ਬਹੁਤ ਨੇੜੇ ਹੈ। ਇਹ ਸਾਈਟ 1970 ਤੋਂ ਯੂਨੈਸਕੋ ਦੀ ਵਿਸ਼ਵ ਵਿਰਾਸਤ ਸੂਚੀ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ।  ਸਾਲ 2010 ਦੀ ਇਕ ਰਿਪੋਰਟ ਵਿਚ, ਵਿਸ਼ਵ ਵਿਰਾਸਤ ਫੰਡ ਨੇ ਇਸ ਨੂੰ 12 ਸਾਈਟਾਂ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤਾ ਹੈ ਜੋ ਕਿ ਨਾ ਪੂਰਾ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਨੁਕਸਾਨ ਦੀ ਕਗਾਰ 'ਤੇ ਹਨ।

 ਇਸ ਰਿਪੋਰਟ ਵਿਚ ਇਸ ਦੇ ਮੁੱਖ ਕਾਰਨ ਨਾਕਾਫੀ ਪ੍ਰਬੰਧਨ, ਵਿਕਾਸ ਦਾ ਦਬਾਅ, ਲੁੱਟ, ਲੜਾਈ ਅਤੇ ਟਕਰਾਅ ਆਦਿ ਹਨ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ, ਗਾਂਧਾਰ ਦੀ ਚਰਚਾ ਰਿਗਵੇਦ ਤੋਂ ਹੀ ਮਿਲਦੀ  ਹੈ, ਪਰ ਤਕਸ਼ਸ਼ਿਲਾ ਬਾਰੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਵਾਲਮੀਕਿ ਰਾਮਾਇਣ ਤੋਂ ਹੁੰਦੀ  ਹੈ। ਅਯੁੱਧਿਆ ਦੇ ਰਾਜਾ ਰਾਮਚੰਦਰ ਦੀਆਂ ਜਿੱਤਾਂ ਦੇ ਜ਼ਿਕਰ ਦੇ ਸੰਬੰਧ ਵਿਚ, ਅਸੀਂ ਇਹ ਸਿੱਖਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਛੋਟੇ ਭਰਾ ਭਰਤ ਨੇ ਆਪਣੇ ਨਾਨਾ ਕੇਕੇਯਰਾਜ ਅਸ਼ਵਪਤੀ ਦੇ ਸੱਦੇ ਅਤੇ ਸਹਾਇਤਾ ਨਾਲ ਗੰਧਰਵਾਂ ਦਾ ਦੇਸ਼ (ਗਾਂਧਾਰ) ਜਿੱਤ ਲਿਆ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਦੋਹਾਂ ਪੁੱਤਰਾਂ ਨੂੰ ਉਥੇ ਸ਼ਾਸਕ ਨਿਯੁਕਤ ਕੀਤਾ। ਗਾਂਧਾਰ ਦੇਸ਼ ਸਿੰਧ ਨਦੀ ਦੇ ਦੋਵਾਂ ਕੰਡਿਆਂ ਤੇ ਸਥਿਤ ਸੀ, ਅਤੇ ਉਸ ਦੇ ਦੋਵੇਂ ਕੰਡਿਆਂ ਤੇ ਰਾਜਾ ਭਰਤ ਦੇ ਦੋਵੇਂ ਪੁੱਤਰਾਂ ਤਕਸ਼ ਅਤੇ  ਪੁਸ਼ਕਲ ਨੇ ਤਕਸ਼ਸ਼ੀਲਾ ਅਤੇ ਪੁਸ਼ਕਰਾਵਤੀ ਨਾਮਕ ਆਪਣੀ - ਆਪਣੀ ਰਾਜਧਾਨੀਆਂ ਵਸਾਈਆਂ। ਇਹ ਦੱਸਣਾ ਮੁਸ਼ਕਲ ਹੈ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਰਘੁਵੰਸ਼ੀ ਕਸ਼ਤਰੀਆਂ ਦੇ ਉੱਤਰਾਧਿਕਾਰੀਆਂ ਨੇ ਤਕਸ਼ਸ਼ਿਲਾ ਉੱਤੇ ਕਿੰਨਾ ਸਮਾਂ ਰਾਜ ਕੀਤਾ।

ਉਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸਮੇਂ-ਸਮੇਂ 'ਤੇ ਇਸ' ਤੇ ਹਮਲੇ ਕੀਤੇ ਗਏ ਅਤੇ ਇਸਦੇ ਉੱਤਰਾਧਿਕਾਰੀ ਬਦਲਦੇ ਰਹੇ। ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਤਕਸ਼ਸ਼ਿਲਾ ਦੇ ਖੰਡਰਾਂ ਨੂੰ ਲੱਭਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਪਹਿਲਾਂ ਜਨਰਲ ਕਨਿੰਘਮ ਦੁਆਰਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ, ਪਰ ਠੋਸ ਕੰਮ 1912 ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹੀ, ਭਾਰਤੀ ਪੁਰਾਤਤਵ ਵਿਭਾਗ ਤੋਂ ਸਰ ਜੋਹਨ ਮਾਰਸ਼ਲ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਵਿੱਚ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਇੰਝ ਲਗਦਾ ਹੈ, ਵੱਖ ਵੱਖ ਯੁੱਗਾਂ ਵਿਚ, ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਹਮਲਿਆਂ ਕਾਰਨ ਇਹ ਸ਼ਹਿਰ ਧਵਸਤ ਹੋ ਗਿਆ ਅਤੇ ਨਵੀਂ ਬਸਤੀਆਂ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਆਲੇ ਦੁਆਲੇ ਸਰਕ ਗਿਆ। ਇਸ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਬਸਤੀ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਰਾਵਲਪਿੰਡੀ ਜ਼ਿਲੇ ਵਿਚ ਭੀਰ ਦੇ ਟੀਲਿਆਂ ਨਾਲ,  ਦੂਜੀ ਬਸਤੀ ਰਾਵਲਪਿੰਡੀ ਤੋਂ 22 ਮੀਲ ਉੱਤਰ ਵੱਲ, ਸਿਰਕਪ ਦੇ ਖੰਡਰਾਂ ਨਾਲ, ਅਤੇ ਤੀਸਰੀ ਬਸਤੀ ਉੱਤਰ ਸਿਰਸੁਖ ਨਾਲ ਮਿਲਾਈ ਗਈ ਹੈ। ਖੁਦਾਈ ਵਿੱਚ ਉੱਥੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਸਤੂਪਾਂ ਅਤੇ ਵਿਹਾਰਾਂ  ਦੇ ਨਿਸ਼ਾਨ ਮਿਲਦੇ ਹਨ।

ਮਨੁ / Manu

ਸਨਾਤਨ ਧਰਮ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਮਨੁ ਵਿਸ਼ਵ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਵਿਅਕਤੀ ਸਨ। ਪਹਿਲੇ ਮਨੁ ਦਾ ਨਾਮ ਸਵੈਯੰਭੂ ਮਨੁ ਸੀ, ਜਿਸਦੇ ਨਾਲ ਪਹਿਲੀ ਇਸਤਰੀ ਸ਼ਤਰੂਪਾ ਸੀ। ਮਾਪਿਆਂ ਦੇ ਬਗੈਰ ਜਨਮ ਲੈਣਾ, ਸਵੈਯੰਭੂ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਸਾਰੇ ਲੋਕ ਇਨ੍ਹਾਂ  ਦੇ ਬੱਚਿਆਂ ਤੋਂ ਪੈਦਾ ਹੋਏ। ਮਨੁ ਦੇ ਬੱਚੇ ਹੋਣ ਕਰਕੇ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਮਨੁੱਖ ਜਾਂ ਮਾਨਵ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।  ਸਵੈਯੰਭੂ ਮਨੁ ਨੂੰ ਆਦਿ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ,  ਆਦਿ ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ਅਰੰਭ। ਸਾਰੀਆਂ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਦੇ ਮਨੁੱਖ-ਭਾਸ਼ਣ ਵਾਲੇ ਸ਼ਬਦ ਮੈਨ, ਮਨੁਜ, ਮਾਨਵ, ਆਦਮ, ਮਨੁੱਖ ਆਦਿ ਮਨੁ ਸ਼ਬਦ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।

 ਉਹ ਸਾਰੀ ਮਨੁੱਖਜਾਤੀ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਦੂਤ ਸਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪਹਿਲਾ ਮੰਨਣ ਦੇ ਕਈ ਕਾਰਣ ਹਨ। ਸਾਰੇ ਮਨੁ ਦੇ ਬੱਚੇ ਹਨ, ਇਸ ਲਈ ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਮਾਨਵ (ਮਨੁ ਤੋਂ ਉਤਪੰਨ)  ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਸਵੈਯੰਭੂ ਮਨੁ ਅਤੇ ਸ਼ਤਰੂਪਾ ਦੇ ਕੁੱਲ ਪੰਜ ਬੱਚੇ ਸਨ। ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚੋਂ ਦੋ ਪੁੱਤਰ ਪ੍ਰਿਯਵ੍ਰਤ ਅਤੇ ਉੱਤਾਂਪਾਦ ਅਤੇ ਤਿੰਨ ਲੜਕੀਆਂ ਆਕੁਤੀ, ਦੇਵਹੁਤੀ ਅਤੇ ਪ੍ਰਸੂਤਿ ਸਨ। ਆਕੁਤੀ ਦਾ ਵਿਆਹ ਰੁਚੀ ਪ੍ਰਜਾਪਤੀ ਨਾਲ ਹੋਇਆ  ਅਤੇ ਪ੍ਰਸੂਤਿ ਦਾ ਵਿਆਹ ਦਕਸ਼ ਪ੍ਰਜਾਪਤੀ ਨਾਲ ਹੋਇਆ।

 ਦੇਵਹੁਤੀ ਦਾ ਵਿਆਹ ਪ੍ਰਜਾਪਤੀ ਕਰਦਮ ਨਾਲ ਹੋਇਆ। ਕਪਿਲ ਰਿਸ਼ੀ ਦੇਵਹੁਤੀ ਦੀ ਸੰਤਾਨ ਸੀ।  ਹਿੰਦੂ ਪੁਰਾਣਾ ਅਨੁਸਾਰ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਮਨੁੱਖਾਂ ਦੀ ਵ੍ਰਿਧੀ ਇਨ੍ਹਾਂ ਤਿੰਨਾਂ ਕੁੜੀਆਂ ਤੋਂ ਹੋਈ ਹੈ। ਮਨੁ ਦੇ ਦੋ ਪੁੱਤਰਾਂ, ਪ੍ਰਿਯਵ੍ਰਤ ਅਤੇ ਉੱਤਾਂਪਾਦ ਵਿਚ, ਵੱਡੇ ਬੇਟੇ ਉੱਤਾਂਪਾਦ ਦੀਆਂ ਦੋ ਪਤਨੀਆਂ ਸਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਨਾਮ ਸੁਨੀਤੀ ਅਤੇ ਸੁਰੁਚੀ ਹੈ। ਉੱਤਾਂਪਾਦ ਦੀ ਸੁਨੀਤੀ ਨੇ ਧ੍ਰੁਵ ਅਤੇ ਸੁਰੁਚੀ ਨੇ ਉੱਤਮ ਨਾਮ ਦਾ ਪੁੱਤਰ ਪੈਦਾ ਕੀਤਾ।  ਧ੍ਰੁਵ ਨੇ ਭਗਵਾਨ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਦੀ ਤੀਬਰ ਤਪੱਸਿਆ ਕਰਕੇ ਬ੍ਰਹਿਮੰਡ ਵਿਚ ਸਰਵ ਉੱਚ ਪਦਵੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ।  ਮਨੁ ਦੇ ਦੂਸਰੇ ਬੇਟੇ ਪ੍ਰਿਯਵ੍ਰਤ ਨੇ ਵਿਸ਼ਵਕਰਮਾ ਦੀ ਧੀ ਬਹਿਰਸ਼ਮਤੀ ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਕੀਤਾ ਸੀ ਜਿਸ ਤੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਦਸ ਪੁੱਤਰ ਪੈਦਾ ਹੋਏ ਸਨ।

ਮਨੁ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਮਹਾਂਭਾਰਤ, ਸ੍ਰੀਮਦ ਭਾਗਵਤ ਅਤੇ ਹੋਰ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਹਵਾਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਮਿਲਦਾ ਹੈ। ਮਹਾਰਾਜਾ ਮਨੁ ਨੇ ਇਸ ਧਰਤੀ ਉੱਤੇ ਕਈ ਦਿਨਾਂ ਤਕ ਰਾਜ ਕੀਤਾ। ਲੋਕ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਰਾਜ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਖੁਸ਼ ਸਨ। ਇਹ ਉਹੀ ਵਿਅਕਤੀ ਸੀ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਮਨੁਸਮ੍ਰਿਤੀ ਨਾਮਕ ਗ੍ਰੰਥ ਦੀ ਰਚਨਾ ਕੀਤੀ, ਜੋ ਅੱਜ ਅਸਲ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਉਪਲਬਧ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਅਰਥ ਦੇ ਅਨਰਥ ਹੀ ਹੁੰਦੇ ਰਹੇ ਹਨ। ਵਰਣ ਦਾ ਅਰਥ ਉਸ ਸਮੇਂ ਵਿਚ ਵਰਣ ਕਰਨਾ ਹੁੰਦਾ ਸੀ । ਵਰਣ ਕਰਨਾ ਦਾ ਅਰਥ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਧਾਰਨ ਕਰਨਾ ਸਵੀਕਾਰ ਕਰਨਾ। ਭਾਵ, ਜਿਸ ਵਿਅਕਤੀ ਨੇ ਜਿਸ ਕੰਮ ਨੂੰ ਕਰਨਾ ਸਵੀਕਾਰਿਆ ਜਾਂ ਧਾਰਨ ਕੀਤਾ, ਉਹ ਉਸ ਦਾ ਵਰਣ ਕਹਾਇਆ।  ਅਤੇ ਅੱਜ ਇਸ ਦਾ ਅਰਥ ਜਾਤੀ ਹੈ।

 ਜਦੋਂ ਮਹਾਰਾਜਾ ਮਨੁ ਨੂੰ ਪ੍ਰਜਾ ਦਾ ਪਾਲਣ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਮੁਕਤੀ ਦੀ ਕਾਮਨਾ ਹੋਈ, ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ  ਸਾਰਾ ਰਾਜ ਆਪਣੇ ਵੱਡੇ ਪੁੱਤਰ ਉੱਤਾਂਪਾਦ ਹਵਾਲੇ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਆਪਣੀ ਪਤਨੀ ਸ਼ਤਰੂਪਾ ਨਾਲ ਇਕਾਂਤ ਵਿਚ ਨਮੀਸ਼ਾਰਨਯ ਦੇ ਅਸਥਾਨ ਵਿਚ ਚਲੇ ਗਏ। ਸਵੈਯੰਭੂ ਮਨੁ ਦੇ ਯੁੱਗ  ਵਿਚ ਰਿਸ਼ੀ ਮਰੀਚੀ, ਅਤਰੀ, ਅੰਗੀਰਸ, ਪੁਲਹ, ਕ੍ਰਿਤੁ, ਪੁਲਸੱਤਯ ਅਤੇ ਵਸ਼ਿਸ਼ਠ ਹੋਏ ।  ਉਕਤ ਸੰਤਾਂ ਨੇ ਰਾਜਾ ਮਨੁ ਸਮੇਤ ਮਨੁੱਖਾਂ ਨੂੰ ਸੱਭਿਅਕ, ਯੋਗ, ਕਿਰਤਕਾਰੀ ਅਤੇ ਸਭਿਆਚਾਰਕ ਬਣਾਉਣ ਦਾ ਕੰਮ ਕੀਤਾ।

ਮਹਾਂਰਿਸ਼ੀ ਵਾਲਮੀਕਿ / Maharishi Valmiki

ਮਹਾਰਿਸ਼ੀ ਬਾਲਮੀਕੀ ਦਾ ਨਾਮ ਰਤਨਾਕਰ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਪਾਲਣ - ਪੌਸ਼ਣ  ਭੀਲ ਜਾਤੀ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ  ਭੀਲ ਜਾਤੀ ਦੀ ਪਰੰਪਰਾ ਨੂੰ ਅਪਣਾਇਆ ਅਤੇ ਆਪਣੀ ਰੋਜ਼ੀ-ਰੋਟੀ ਲਈ ਡਾਕੂ ਬਣ ਗਏ। ਉਹ ਆਪਣੇ ਪਰਿਵਾਰ ਦੀ ਪਰਵਰਿਸ਼ ਲਈ ਰਾਹਗੀਰਾਂ ਨੂੰ ਲੁੱਟਦਾ ਲੁੱਟਦੇ ਸਨ, ਅਤੇ ਲੋੜ ਪਈ ਤੇ ਮਾਰ ਦਿੰਦੇ ਸਨ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ, ਉਹ ਦਿਨ-ਬ-ਦਿਨ ਆਪਣੇ ਪਾਪਾਂ ਦਾ ਘੜਾ ਭਰ ਰਹੇ ਸਨ। ਇਕ ਦਿਨ ਨਾਰਦ ਮੁਨੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ  ਜੰਗਲ ਵਿਚੋਂ ਲੰਘ ਰਹੇ ਸੀ। ਰਤਨਾਕਰ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਵੇਖ ਕੇ  ਬੰਦੀ ਬਣਾ ਲਿਆ। ਨਾਰਦ ਮੁਨੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪੁਛਦੇ ਹਨ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਇਸ ਤਰਾਂ ਪਾਪ  ਕਿਉਂ ਕਰ ਰਹੇ ਹੋ? ਰਤਨਾਕਰ ਨੇ ਜਵਾਬ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਆਪਣੀ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਪਰਿਵਾਰ ਦੇ ਪਾਲਣ- ਪੌਸ਼ਣ ਲਈ। ਫੇਰ ਨਾਰਦ ਮੁਨੀ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪੁੱਛਿਆ ਜਿਸ ਪਰਿਵਾਰ ਲਈ ਤੁਸੀਂ ਇਹ ਪਾਪ ਕਰ ਰਹੇ ਹੋ, ਕੀ ਉਹ ਪਰਿਵਾਰ ਤੁਹਾਡੇ ਪਾਪਾਂ ਦਾ ਫਲ ਵੀ ਭੋਗੇਗਾ?

 ਇਸ 'ਤੇ, ਰਤਨਾਕਰ ਨੇ ਬੜੇ ਉਤਸ਼ਾਹ ਨਾਲ ਕਿਹਾ ਕਿ ਹਾਂ ਭੋਗੇਗਾ, ਮੇਰਾ ਪਰਿਵਾਰ ਹਮੇਸ਼ਾਂ ਮੇਰੇ ਨਾਲ ਖੜਾ ਰਹੇਗਾ। ਨਾਰਦ ਮੁਨੀ ਨੇ ਕਿਹਾ ਇਕ ਵਾਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪੁੱਛੋ, ਜੇ ਉਹ ਹਾਂ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ, ਤਾਂ ਮੈਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਆਪਣਾ ਸਾਰਾ ਧਨ ਦੇ ਦੇਵਾਂਗਾ। ਰਤਨਾਕਰ ਨੇ ਆਪਣੇ ਸਾਰੇ ਪਰਿਵਾਰ ਅਤੇ ਦੋਸਤਾਂ ਨੂੰ ਪੁੱਛਿਆ, ਪਰ ਕੋਈ ਵੀ ਇਸ ਲਈ ਸਹਿਮਤ ਨਹੀਂ ਹੋਇਆ। ਇਸਨੇ ਰਤਨਾਕਰ ਨੂੰ ਡੂੰਘਾ ਆਘਾਤ ਪਹੁੰਚਾਇਆ ਅਤੇ ਉਸਨੇ ਦੁਰਵਰਤੋਂ ਦੇ ਇਸ ਰਸਤੇ ਨੂੰ ਛੱਡਦਿਆਂ ਤਪੱਸਿਆ ਦਾ ਰਾਹ ਚੁਣਿਆ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕਈ ਸਾਲਾਂ ਤਕ ਅਭਿਆਸ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਰੱਬ ਦਾ ਨਾਂ ਸਿਮਰਿਆ, ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਮਹਾਰਿਸ਼ੀ ਵਾਲਮੀਕੀ ਦਾ ਨਾਮ ਅਤੇ ਗਿਆਨ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਇਆ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਰਾਮਾਇਣ ਮਹਾਂ ਗ੍ਰੰਥ ਦੀ ਰਚਨਾ ਕੀਤੀ।

ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ, ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੀ ਇਕ ਘਟਨਾ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਲੁਟੇਰੇ ਰਤਨਾਕਰ ਮਹਾਨ ਲੇਖਕ ਮਹਾਰਿਸ਼ੀ ਵਾਲਮੀਕਿ ਬਣ ਗਏ। ਅੱਜ, ਵਾਲਮੀਕਿ ਜਯੰਤੀ ਪੂਰੇ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਧੂਮਧਾਮ ਨਾਲ ਮਨਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਰਾਮਾਇਣ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੁਆਰਾ ਰਚਿਆ ਗਿਆ ਬਹੁਤ ਹੀ ਮਹਾਨ ਗ੍ਰੰਥ ਹੈ। ਇਹ ਇਕ ਅਜਿਹਾ ਗ੍ਰੰਥ ਹੈ ਜਿਸ ਨੇ ਮਾਣ, ਸੱਚ, ਪਿਆਰ, ਭਾਈਚਾਰੇ, ਦੋਸਤੀ ਅਤੇ ਸੇਵਕ ਦੇ ਧਰਮ ਦੀ ਪਰਿਭਾਸ਼ਾ ਸਿਖਾਈ। ਵਾਲਮੀਕੀ ਜੀ ਦੇ ਜੀਵਨ ਤੋਂ ਬਹੁਤ ਕੁਝ ਸਿੱਖਣ ਨੂੰ ਮਿਲਦਾ ਹੈ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸ਼ਖਸੀਅਤ ਆਮ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਆਪਣੇ ਜੀਵਨ ਦੀ ਇਕ ਘਟਨਾ ਤੋਂ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਹੋ ਕੇ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਪਣੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦਾ ਰਾਹ ਬਦਲਿਆ, ਜਿਸ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਉਹ ਮਹਾਨ ਸਤਿਕਾਰਯੋਗ ਕਵੀਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਬਣ ਗਏ। ਇਹ ਕਿਰਦਾਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਮਹਾਨ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਸਾਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ  ਤੋਂ ਸਿੱਖਣ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ।

ਰਿਸ਼ੀ ਦੁਰਵਾਸਾ / Rishi Durvasa.

ਹਿੰਦੂ ਪੁਰਾਣਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਰਿਸ਼ੀ ਦੁਰਵਾਸਾ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਦੁਰਵਾਸਸ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਬਹੁਤ ਮਹਾਨ ਰਿਸ਼ੀ ਹੁੰਦੇ ਸਨ। ਰਿਸ਼ੀ ਦੁਰਵਾਸਾ ਨੂੰ ਭਗਵਾਨ ਸ਼ਿਵ ਦਾ ਬਹੁਤ ਵੱਡਾ ਭਗਤ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ ਅਤੇ ਸ਼ਿਵ ਦੀ ਬਹੁਤ ਭਕਤੀ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਰਿਸ਼ੀ ਦੁਰਵਾਸਾ ਬਹੁਤ ਗੁੱਸੇ ਵਾਲੇ ਸੀ ਜਿਵੇਂ ਭਗਵਾਨ ਸ਼ਿਵ ਦਾ ਕ੍ਰੋਧ ਜਲਦੀ ਸ਼ਾਂਤ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ,  ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਗੁੱਸਾ ਵੀ ਬਹੁਤ ਖ਼ਤਰਨਾਕ ਸੀ। ਪੁਰਾਣਾਂ ਵਿੱਚ, ਰਿਸ਼ੀ ਦੁਰਵਾਸਾ ਦਾ ਨਾਮ ਮੁੱਖ ਰਿਸ਼ੀਆਂ ਮੁਨੀਆਂ ਦੇ ਨਾਲ ਲਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਮਹਾਨ ਰਿਸ਼ੀ ਨੇ ਮਨੁੱਖਜਾਤੀ ਨੂੰ ਸਤਯੁਗ, ਦੁਆਪਰ ਤੇ ਤ੍ਰੇਤਾ ਵਿੱਚ ਵੀ ਗਿਆਨ  ਸਿਖਾਇਆ ਹੈ। ਰਿਸ਼ੀ ਦੁਰਵਾਸਾ ਦਾ ਦੇਵੀ ਦੇਵਤਿਆਂ ਅਤੇ ਸਾਰੀ ਮਨੁੱਖਤਾ ਦੁਆਰਾ ਸਤਿਕਾਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ. ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਹਿੰਦੂ ਹਵਾਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਰਿਸ਼ੀ ਦੁਰਵਾਸਾ ਬਾਰੇ ਲਿਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਪੁਰਾਣ, ਸ੍ਰੀਮਦ ਭਾਗਵਤ ਗੀਤਾ, ਰਾਮਾਇਣ, ਕਾਲੀਦਾਸ, ਸ਼ਕੁੰਤਲਾ ਆਦਿ। ਰਿਸ਼ੀ ਦੁਰਵਾਸਾ ਦੇ ਜਨਮ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਹਨ.  ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪਿਤਾ ਰਿਸ਼ੀ ਅਤਰੀ ਅਤੇ ਮਾਂ ਅਨੁਸੁਯਾ ਸਨ। ਇਸ ਲੇਖ ਵਿਚ ਅਸੀਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਨਾਲ ਜੁੜੀ ਇਕ ਘਟਨਾ ਦਾ ਵਰਣਨ ਕਰਾਂਗੇ. ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਕ ਵਾਰ ਬ੍ਰਹਮਾ ਅਤੇ ਸ਼ਿਵ ਵਿਚ ਲੜਾਈ ਹੋਈ ਸੀ. ਇਸ ਲੜਾਈ ਵਿਚ ਸ਼ਿਵ ਜੀ ਬਹੁਤ ਗੁੱਸੇ ਵਿਚ ਆ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਸਾਰੇ ਦੇਵੀ-ਦੇਵਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਗੁੱਸੇ ਦੇ ਡਰੋਂ ਇਥੇ-ਉਥੇ ਲੁਕ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਤੋਂ ਪਰੇਸ਼ਾਨ ਹੋ ਕੇ, ਪਾਰਵਤੀ ਜੀ ਸ਼ਿਵਜੀ ਨੂੰ ਕਹਿੰਦੀ ਹੈ, ਇਸ ਗੁੱਸੇ ਕਾਰਨ ਹੁਣ ਉਨ੍ਹਾਂ ਲਈ ਇਕੱਠੇ ਰਹਿਣਾ ਮੁਸ਼ਕਲ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ। ਸ਼ਿਵਜੀ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਗਲਤੀ ਦਾ ਅਹਿਸਾਸ ਹੋਇਆ, ਅਤੇ ਉਹ ਫੈਸਲਾ ਕਰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਉਹ ਆਪਣਾ ਗੁੱਸਾ ਰਿਸ਼ੀ ਅਤਰੀ ਦੀ ਪਤਨੀ ਅਨੁਸੁਯਾ ਦੇ ਅੰਦਰ ਸੰਚਿਤ ਕਰ ਦੇਣਗੇ। ਅਨੁਸੁਯਾ ਦੇਵੀ ਦੇ ਅੰਦਰ, ਸ਼ਿਵ ਦੇ ਇਸ ਹਿੱਸੇ ਤੋਂ ਇੱਕ ਬੱਚਾ ਪੈਦਾ ਹੋਇਆ, ਜਿਸਦਾ ਨਾਮ ਦੁਰਵਾਸਾ ਹੋਇਆ। ਸ਼ਿਵ ਦੇ ਗੁੱਸੇ ਨਾਲ ਜੰਮੇ ਰਿਸ਼ੀ ਦੁਰਵਾਸਾ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਗੁੱਸੇ ਵਾਲੇ ਅਤੇ ਚਿੜਚਿੜੇ ਸਨ। ਰਿਸ਼ੀ ਦੁਰਵਾਸਾ ਸ਼ਿਵ ਦੇ ਪੁੱਤਰ ਸੀ ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ  ਤੋਂ ਬਿਲਕੁਲ ਵੱਖਰੇ ਸੀ. ਭਗਵਾਨ ਸ਼ਿਵ ਨੂੰ ਮਨਾਉਣਾ ਜਿੰਨਾ ਸੌਖਾ ਸੀ, ਰਿਸ਼ੀ ਦੁਰਵਾਸਾ ਨੂੰ ਮਨਾਉਣਾ ਉਨਾ ਹੀ ਮੁਸ਼ਕਲ ਸੀ. ਰਿਸ਼ੀ ਦੁਰਵਾਸਾ ਦਾ ਕ੍ਰੋਧ ਏਨਾ ਜ਼ਬਰਦਸਤ ਸੀ ਕਿ ਕਈ ਵਾਰ ਇਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਲਈ ਹੀ ਘਾਤਕ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਸੀ. ਗੁੱਸੇ ਕਾਰਨ, ਰਿਸ਼ੀ ਦੁਰਵਾਸਾ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਵੀ ਸਜ਼ਾ ਜਾਂ ਸ਼੍ਰਾਪ ਦੇ ਦਿੰਦੇ ਸਨ. ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਕ੍ਰੋਧ ਕਾਰਨ ਰਾਜੇ, ਦੇਵੀ - ਦੇਵਤੇ, ਭੂਤ,  ਰਾਖਸ਼, ਅਸੁਰ  ਕੋਈ ਅਛੂਤਾ ਨਹੀਂ ਰਿਹਾ।

ਮਹਾਨ ਚਾਣਕਯ / Great Chankya

ਚਾਣਕਯ ਕੋਟਿਲਯ ਨਾਂ ਨਾਲ ਵੀ ਵਿਖਿਆਤ ਸੀ। ਉਹ ਚੰਦਰ ਗੁਪਤ ਮੌਰੀਆ ਦੇ ਮਹਾਂ ਮੰਤਰੀ ਸਨ। ਚਾਣਕਯ ਦਾ ਨਾਂ , ਜਨਮ ਮਿਤੀ ਤੇ ਥਾਂ ਤਿੰਨੋਂ ਹੀ ਵਿਵਾਦ ਦਾ ਵਿਸ਼ਾ ਹਨ। ਕੋਟਿਲਯ ਦੇ ਨਾਂ ਦੇ ਸੰਬੰਧ ਵਿੱਚ ਵੀ ਵਿਦਵਾਨਾਂ ਵਿੱਚ ਮਤਭੇਦ ਪਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਕੋਟਿਲਯ ਦੇ ਅਰਥਸ਼ਾਸ੍ਤਰ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਅਨੁਵਾਦਕ ਪੰਡਿਤ ਸ਼ਾਮਾਸ਼ਾਸ੍ਤਰੀ ਨੇ ਕੋਟਿਲਯ ਨਾਂ ਦਾ ਪ੍ਰਯੋਗ ਕੀਤਾ ਹੈ।  ਕੋਟਿਲਯ  ਨਾਂ  ਦੀ ਪ੍ਰਮਾਣਿਕਤਾ ਨੂੰ ਸਾਬਤ ਕਰਨ ਲਈ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਵਿਸ਼ਨੂ ਪੁਰਾਣ ਦਾ ਹਵਾਲਾ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਕੋਟਿਲਯ  ਦੇ ਹੋਰ ਵੀ ਕਈ ਨਾਮਾਂ ਦਾ ਉਲੇਖ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।  ਜਿਸਦੇ ਵਿਚ ਚਾਣਕਯ ਨਾਂ ਕਾਫੀ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਹੈ। ਕੋਟਿਲਯ ਨੂੰ ਚਾਣਕਯ ਦੇ ਨਾਂ ਨਾਲ ਪੁਕਾਰਨ ਵਾਲੇ ਕਈ ਵਿਦਵਾਨਾਂ ਦਾ ਮਤ ਹੈ ਕਿ ਚਾਣਕਯ ਨਿਸ਼ਾਦ ਦਾ ਪੁੱਤਰ ਹੋਣ ਦੇ ਕਾਰਣ ਚਾਣਕਯ ਅਖਵਾਇਆ। ਦੂਜੀ ਥਾਂ ਕੁਝ ਵਿਦਵਾਨਾਂ ਦੇ ਮਤਾਨੁਸਾਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ  ਜਨਮ ਪੰਜਾਬ ਖੇਤਰ ਦੇ ਨਿਸ਼ਾਦ ਬਸਤੀ ਚ ਹੋਇਆ ਸੀ ਜੋ ਵਰਤਮਾਨ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਦੇ ਮੱਲਾਹ ਨਾਮਕ ਥਾਂ ਨੂੰ ਸੂਚਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸਲਈ ਉਸਨੂੰ ਚਾਣਕਯ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਜਦਕਿ ਇਸ ਸੰਬੰਧ ਵਿਚ ਕੋਈ ਸਪੱਸ਼ਟ ਪ੍ਰਮਾਣ ਨਹੀਂ ਮਿਲਦਾ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਨਾਮਾਂ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਕਈ ਹੋਰ ਨਾਮਾਂ ਦਾ ਵੀ ਉਲੇਖ ਮਿਲਦਾ ਹੈ , ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਵਿਸ਼ਨੂਗੁਪਤ। ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਸਦਾ ਮੂਲ ਨਾਂ ਵਿਸ਼ਨੂਗੁਪਤ ਹੀ ਸੀ। ਉਸਦੇ ਪਿਤਾ ਨੇ ਉਸਦਾ ਨਾਂ ਵਿਸ਼ਨੂਗੁਪਤ ਹੀ ਰੱਖਿਆ ਸੀ। ਕੋਟਿਲਯ , ਚਾਣਕਯ ਅਤੇ ਵਿਸ਼ਨੂਗੁਪਤ ਨਾਵਾਂ  ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਕਈ ਸੰਦਰਭ ਮਿਲਦੇ ਹਨ। ਪਰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਤਿੰਨਾਂ ਨਾਵਾਂ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਕਈ ਹੋਰ ਨਾਵਾਂ ਦਾ ਵੀ ਉਲੇਖ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ  ਵਾਤਸਯਾਯਨ , ਮਲੰਗ ,ਦ੍ਰਵਿਮਲ ,ਅੰਗੁਲ ,ਵਾਰਾਨਕ , ਕਾਤਯਾਨ  ਆਦਿ। ਇਹਨਾਂ ਵੱਖ - ਵੱਖ ਨਾਵਾਂ ਵਿਚੋਂ ਕਿਹੜਾ ਨਾਂ ਸਹੀ ਹੈ ਤੇ ਕਿਹੜਾ ਗ਼ਲਤ ਇਹ ਵਿਵਾਦ ਦਾ ਵਿਸ਼ਾ ਹੈ।

 ਪਰ  ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ  ਵਿਦਵਾਨਾਂ ਨੇ ਅਰਥਸ਼ਾਸ੍ਤਰ  ਦੇ ਲੇਖਕ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਕੋਟਿਲਯ ਨਾਂ ਦਾ ਹੀ ਪ੍ਰਯੋਗ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਇਹ ਤਾਂ ਰਹੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਨਾਂ ਤੇ ਜਨਮ ਮਿਤੀ ਦੇ ਸੰਬੰਧ ਵਿਚ ਜਾਣਕਾਰੀ। ਚਾਣਕਯ ਚੰਦਰ ਗੁਪਤ ਮੌਰਯ ਦੇ ਮਹਾਂ ਮੰਤਰੀ ਵੀ ਸਨ ਤੇ ਤਕਸ਼  ਸ਼ੀਲਾ ਵਿਸ਼ਵ ਵਿਦ੍ਯਾਲਯਾ ਦੇ ਆਚਾਰ੍ਯ  ਵੀ ਸਨ।  ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਨੰਦ ਵੰਸ਼ ਦਾ ਨਾਸ਼ ਕਰਕੇ ਚੰਦਰ ਗੁਪਤ ਮੌਰਯ ਨੂੰ ਰਾਜਾ ਬਣਾਇਆ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੁਆਰਾ ਰਚਿਤ ਅਰਥ - ਸ਼ਾਸਤਰ ਨਾਮਕ ਗ੍ਰੰਥ  ਰਾਜਨੀਤਿ , ਅਰਥਨੀਤੀ , ਕ੍ਰਿਸ਼ੀ , ਸਮਾਜਨੀਤੀ ਆਦਿ ਦਾ ਮਹਾਨ ਗ੍ਰੰਥ ਹੈ। ਅਰਥ - ਸ਼ਾਸਤਰ ਮੌਰਯ ਕਾਲੀਨ  ਭਾਰਤੀ ਸਮਾਜ ਦਾ ਦਰਪਣ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਵਿਸ਼ਨੂ - ਪੁਰਾਣ , ਭਾਗਵਤ  ਆਦਿ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਗ੍ਰੰਥਾਂ ਵਿੱਚ ਤਾਂ ਚਾਣਕਯ ਦਾ ਨਾਂ ਆਇਆ ਹੀ ਹੈ , ਬੌਧ ਗ੍ਰੰਥਾਂ ਵਿੱਚ  ਵੀ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਕਥਾ ਬਰਾਬਰ ਮਿਲਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਉਸ ਸਮੇਂ ਦੇ ਮਹਾਨ ਵਿਦਵਾਨ ਸੀ , ਇਸ ਵਿੱਚ  ਕੋਈ ਸ਼ੱਕ ਨਹੀਂ। ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਚਾਣਕਯ ਰਾਜਸੀ ਠਾਟ -ਬਾਟ  ਤੋਂ ਦੂਰ ਇਕ ਛੋਟੀ ਜਿਹੀ ਕੁਟਿਆ ਵਿਚ ਰਹਿੰਦੇ ਸਨ। ਅਤਿ ਵਿਦਵਾਨ ਤੇ ਮੌਰਯ ਸਮਰਾਜ ਦਾ ਮਹਾਂਮੰਤਰੀ ਹੋਣ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਚਾਣਕਯ ਦਾ ਜੀਵਨ ਸਾਦਗੀ ਦਾ ਜੀਵਨ ਸੀ। ਉਹ ਸਾਦਾ ਜੀਵਨ ਤੇ ਉੱਚ ਵਿਚਾਰ ਦਾ ਸਹੀ ਪ੍ਰਤੀਕ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ  ਆਪਣੇ ਮੰਤਰੀ ਕਾਲ ਵਿਚ ਅਤਿਯਾਧਿਕ ਸਾਦਗੀ ਦਾ ਜੀਵਨ ਬਿਤਾਇਆ।

ਉਹ ਇਕ ਛੋਟੇ ਜਿਹੇ ਮਕਾਨ ਵਿਚ ਰਹਿੰਦੇ  ਸੀ ਤੇ ਉਸ ਮਕਾਨ ਦੀ ਦੀਵਾਰਾਂ ਉੱਤੇ ਗੋਬਰ ਦੇ ਉਪਲੇ ਥੋਪੇ ਰਹਿੰਦੇ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ  ਮਾਨਤਾ ਸੀ ਕਿ ਰਾਜਾ ਜਾਂ ਮੰਤਰੀ ਆਪਣੇ ਚਰਿੱਤਰ ਅਤੇ ਉੱਚੇ ਆਦਰਸ਼ਾਂ ਨਾਲ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਇਕ ਪ੍ਰਤੀਮਾਨ ਦੇ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸਦਾ ਮਰਿਆਦਾਵਾਂ ਦਾ ਪਾਲਣ ਕੀਤਾ ਤੇ ਕਰਮੱਠਤਾ  ਦੀ ਜਿੰਦਗੀ ਬਿਤਾਈ। ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਬਾਦ ਵਿਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਮੰਤਰੀ ਪਦ ਨੂੰ ਤਿਆਗ ਕੇ ਵਾਨਪ੍ਰਸਥ ਜੀਵਨ ਵਯਤੀਤ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਪਤਾ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਧਨ , ਯਸ਼ - ਮਾਨ ਤੇ ਪਦ ਦਾ ਕੋਈ ਲੌਭ  ਨਹੀਂ ਸੀ। ਉਹ ਇਕ ਵੀਤਰਾਗੀ , ਤਪੱਸਵੀ , ਕਰਮਠ  ਅਤੇ ਮਰਿਆਦਾਵਾਂ ਦਾ ਪਾਲਣ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਵਿਅਕਤੀ ਸਨ। ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਜੀਵਨ ਅੱਜ ਵੀ ਅਨੁਸਰਣ ਕਰਨ ਦੇ ਯੋਗ ਹੈ। ਇਕ ਪ੍ਰਕਾਂਡ ਵਿਦਵਾਨ ਅਤੇ ਇਕ ਗੰਭੀਰ ਚਿੰਤਕ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਕੋਟਿਲਯ ਤਾਂ ਵਿਖਿਆਤ ਹੈ ਹੀ , ਇਕ ਵਿਵਹਾਰਿਕ ਅਤੇ ਚਤੁਰ ਰਾਜਨੀਤਿਗ੍ਯਾ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਵੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਖਿਆਤੀ ਮਿਲੀ ਹੈ। ਨੰਦ ਵੰਸ਼ ਦੇ ਵਿਨਾਸ਼ ਅਤੇ ਮਘਦ  ਸਮਰਾਜ  ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਅਤੇ ਵਿਸਤਾਰ ਵਿਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸਿਕ ਯੋਗਦਾਨ ਹੈ।

ਕੋਟਿਲਯ  ਨੇ ਕਿਹੜੇ - ਕਿਹੜੇ ਗ੍ਰੰਥਾਂ ਦੀ ਰਚਨਾ ਕੀਤੀ ਇਸਦੇ ਸੰਬੰਧ ਵਿਚ ਵਿਦਵਾਨਾਂ ਵਿਚ ਮਤਭੇਦ ਪਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਕੋਟਿਲਯ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਮਹੱਤਵ ਪੂਰਨ ਗ੍ਰੰਥ ਅਰਥਸ਼ਾਸ੍ਤਰ ਦੀ ਚਰਚਾ ਸਭ ਥਾਂ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਚਾਣਕਯ ਦੇ ਸ਼ਿਸ਼੍ਯ ਕਾਮੰਦਕ ਨੇ ਆਪਣੇ ਨਿਤਿਸਾਰ ਨਾਮਕ ਗ੍ਰੰਥ ਵਿਚ ਲਿਖਿਆ ਹੈ  ਕਿ ਚਾਣਕਯ ਨੇ ਆਪਣੇ ਬੁੱਧੀ  ਬਲ  ਨਾਲ ਅਰਥਸ਼ਾਸ੍ਤਰ ਰੂਪੀ ਗ੍ਰੰਥ ਰਚਿਆ ਹੈ। ਚਾਣਕਯ ਦਾ ਅਰਥਸ਼ਾਸ੍ਤਰ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਵਿਚ ਰਾਜਨੀਤੀ ਦੇ ਵਿਸ਼ੇ ਤੇ ਇਕ ਵਿਲੱਖਣ ਗ੍ਰੰਥ ਹੈ। ਇਸਦੇ ਨੀਤੀ ਦੇ ਸ਼ਲੋਕ ਘਰ - ਘਰ  ਪ੍ਰਚਲਿਤ ਹਨ। ਚਾਣਕਯ ਸਭ ਵਿਸ਼ਿਆਂ ਦੇ ਪੰਡਿਤ ਸਨ। ਵਿਸ਼ਨੂਗੁਪਤ ਸਿਧਾਂਤ ਨਾਮਕ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਇਕ ਜੋਤਿਸ਼ ਦਾ ਗ੍ਰੰਥ ਵੀ ਮਿਲਦਾ ਹੈ। ਕਹਿੰਦੇ ਨੇ ਕਿ ਆਯੁਰਵੇਦ ਤੇ ਵੀ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਲਿਖਿਆ ਵੈਦ ਜੀਵਨ ਨਾਂ ਦਾ ਗ੍ਰੰਥ ਹੈ।