ਅਸੀਂ ਸਾਰਿਆਂ ਨੇ ਟਿੰਬਕਟੂ ਦਾ ਨਾਮ ਜ਼ਰੂਰ ਸੁਣਿਆ ਹੋਵੇਗਾ। ਪਰ ਕੀ ਤੁਸੀਂ ਜਾਣਦੇ ਹੋ ਕਿ ਟਿੰਬਕੱਟੂ ਕੀ ਹੈ? ਜੇ ਹੁਣ ਤੁਸੀਂ ਸਿਰਫ ਟਿੰਬਕਟੂ ਬਾਰੇ ਸਿਰਫ ਕਿੱਸੇ ਕਹਾਣੀਆਂ ਵਿਚ ਹੀ ਸੁਣਿਆ ਹੈ, ਤਾਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਹੋਰ ਜਾਣਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਟਿੰਬਕਟੁ ਉਂਝ ਤਾਂ ਇਕ ਸ਼ਹਿਰ ਹੈ, ਇਕ ਵੱਡਾ ਸ਼ਹਿਰ ਹੈ। ਇਹ ਸ਼ਹਿਰ ਅੱਜ ਘੱਟ ਜਾਣਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਇੱਕ ਸਮੇਂ ਬਹੁਤ ਮਸ਼ਹੂਰ ਸੀ। ਹਾਂ, ਟਿੰਬੁਕਟੂ ਅਫਰੀਕਾ ਦੇ ਦੇਸ਼ ਮਾਲੀ ਦਾ ਇੱਕ ਸ਼ਹਿਰ ਹੈ, ਜੋ ਸਿੱਖਿਆ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿਚ ਵੀ ਬਹੁਤ ਅੱਗੇ ਸੀ।
ਟਿੰਬਕਤੂ ਇਕ ਸਮੇਂ ਇਸਲਾਮ ਅਤੇ ਕੁਰਾਨ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਲਈ ਇਕ ਅਫ਼ਰੀਕੀ ਕੇਂਦਰ ਸੀ। ਪਰ 2012 ਵਿਚ, ਅੱਤਵਾਦੀ ਤਿੰਬਕਤੂ ਨੂੰ ਤਬਾਹੀ ਦੇ ਕਗਾਰ ਤੇ ਲੈ ਆਏ। ਇਹ ਸ਼ਹਿਰ 333 ਸੰਤਾਂ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ ਵਜੋਂ ਵੀ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਟਿੰਬਕੱਟੂ ਮਾਲੀ ਦਾ ਇਕ ਅਮੀਰ ਸਭਿਆਚਾਰਕ, ਅਧਿਆਤਮਕ ਵਿਰਾਸਤ ਵਾਲਾ ਸ਼ਹਿਰ ਹੈ। ਜਦਕਿ ਇਸ ਦੀ ਅਮੀਰ ਵਿਰਾਸਤ ਕਾਰਨ ਇਸ ਨੂੰ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਦੀ ਸਭਿਆਚਾਰਕ ਇਕਾਈ ਯੂਨੈਸਕੋ ਦੁਆਰਾ ਵਿਸ਼ਵ ਵਿਰਾਸਤ ਸੂਚੀ ਵਿੱਚ ਸੂਚੀਬੱਧ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।
5 ਵੀਂ ਸਦੀ ਵਿਚ ਬਣਿਆ ਇਹ ਸ਼ਹਿਰ 15 ਵੀਂ-16 ਵੀਂ ਸਦੀ ਵਿਚ ਇਕ ਸਭਿਆਚਾਰਕ ਅਤੇ ਵਪਾਰਕ ਸ਼ਹਿਰ ਵਜੋਂ ਉੱਭਰਿਆ। ਟਿੰਬਕੱਟੂ ਸ਼ਾਇਦ ਦੁਨੀਆਂ ਦਾ ਅੰਤ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ, ਪਰ ਪੁਰਾਣੇ ਸਮੇਂ ਵਿਚ ਇਸ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਵਪਾਰਕ ਮਾਰਗਾਂ ਦਾ ਕੇਂਦਰ ਸੀ। ਊਠਾਂ ਦੇ ਕਾਫਲੇ ਸਹਾਰਾ ਦੇ ਮਾਰੂਥਲ ਵਿੱਚੋਂ ਸੋਨਾ ਢੋਇਆ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਮੁਸਲਿਮ ਵਪਾਰੀ ਇਸ ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਜ਼ਰੀਏ ਪੱਛਮੀ ਅਫਰੀਕਾ ਤੋਂ ਯੂਰਪ ਅਤੇ ਮੱਧ ਪੂਰਬ ਲਈ ਸੋਨੇ ਦੀ ਢੋਆ - ਢੁਆਈ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਜਦਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਵਾਪਸੀ ਲੂਣ ਅਤੇ ਹੋਰ ਉਪਯੋਗੀ ਚੀਜ਼ਾਂ ਨਾਲ ਹੁੰਦੀ ਸੀ।
ਇਹ ਵੀ ਇੱਕ ਕਥਾ ਹੈ ਕਿ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਮਾਲੀ ਰਾਸ਼ਟਰ ਦੇ ਰਾਜੇ ਕਨਕਨ ਮੂਸਾ ਨੇ 16 ਵੀਂ ਸਦੀ ਵਿੱਚ ਕਾਹਿਰਾ ਦੇ ਸ਼ਾਸਕਾਂ ਨੂੰ ਐਨੇ ਸੋਨੇ ਜੜਿਤ ਉਪਹਾਰ ਦਿੱਤੇ ਸਨ ਕਿ ਸੋਨੇ ਦੀ ਕੀਮਤ ਮੂੰਹ ਦੇ ਭਾਰ ਡਿੱਗੀ। ਇਕ ਹੋਰ ਦਿਲਚਸਪ ਕਿੱਸਾ ਇਹ ਵੀ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹੈ ਕਿ ਉਸ ਸਮੇਂ ਟਿੰਬਕਟੂ ਵਿਚ ਸੋਨੇ ਅਤੇ ਨਮਕ ਦੀ ਕੀਮਤ ਬਰਾਬਰ ਹੋਇਆ ਕਰਦੀ ਸੀ। ਟਿੰਬਕਟੂ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਸਮੇਂ ਵਿਚ ਇਕ ਧਾਰਮਿਕ ਕੇਂਦਰ ਵਜੋਂ ਵੀ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਸੀ। ਇਹ ਸ਼ਹਿਰ ਇਸਲਾਮ ਦਾ ਇਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਕੇਂਦਰ ਸੀ। ਪਰ 16 ਵੀਂ ਅਤੇ 17 ਵੀਂ ਸਦੀ ਵਿਚ ਅਟਲਾਂਟਿਕ ਮਹਾਂਸਾਗਰ ਦੇ ਵਪਾਰਕ ਮਾਰਗ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਉੱਭਰਨ ਨਾਲ, 'ਸੰਤਾਂ ਦਾ ਸ਼ਹਿਰ' ਟਿੰਬਕਟੂ ਗਿਰਾਵਟ ਵਿਚ ਆਉਣ ਲੱਗਾ ਅਤੇ ਅਮੀਰ ਸਭਿਆਚਾਰਕ ਵਿਰਾਸਤ ਵਾਲਾ ਇਹ ਸ਼ਹਿਰ ਅੱਜ ਗਰਮੀ ਅਤੇ ਰੇਤ ਦੇ ਝੁੰਡ ਵਾਲੇ ਇਕ ਸੁੰਨਸਾਨ ਸ਼ਹਿਰ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਟਿੰਬਕੱਟੂ ਦਾ ਸੰਪਰਕ ਸਿਰਫ ਰੇਤ ਦੀਆਂ ਸੜਕਾਂ ਨਾਲ ਹੈ, ਜਿਥੇ ਡਾਕੂਆਂ ਦੀ ਦਹਿਸ਼ਤ ਹੈ। ਆਵਾਜਾਈ ਦੇ ਸਾਧਨ ਆਸਾਨ ਨਾ ਹੋਣ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ, ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਸੈਲਾਨੀ ਅਜੇ ਵੀ ਟਿਮਬਕਤੂ ਦੇ ਸੁਹਜ ਕਾਰਨ ਇਸ ਰਹੱਸਮਈ ਸ਼ਹਿਰ ਵੱਲ ਆਉਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇਹ ਸੈਰ ਸਪਾਟਾ ਇੱਥੇ ਰੁਜ਼ਗਾਰ ਦਾ ਇੱਕ ਵੱਡਾ ਸਾਧਨ ਹੈ।
ਟਿੰਬਕਟੂ ਵਿੱਚ ਸੈਂਕੋਰ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੇ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਵਿਦਵਾਨਾਂ ਨੇ ਇੱਕ ਵਾਰ ਪੂਰਬੀ ਅਫਰੀਕਾ ਵਿੱਚ ਇਸਲਾਮ ਫੈਲਾਇਆ ਸੀ। ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਅਜੇ ਵੀ ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿਚ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਆਕਰਸ਼ਤ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ। ਲਗਭਗ 650 ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ, ਮਿੱਟੀ ਅਤੇ ਗਾਰੇ ਨਾਲ ਬਣੀ ਵਿਸ਼ਾਲ ਜਿਨਗਰੇਬਰ ਮਸਜਿਦ ਵੀ ਉਸੇ ਬੁਲੰਦੀ ਨਾਲ ਕਾਇਮ ਹੈ।
ਟਿੰਬਕਟੂ ਵਿਚ ਪੁਰਾਣੇ ਇਸਲਾਮੀ ਹੱਥ-ਲਿਖਤਾਂ ਦਾ ਬਹੁਤ ਵਧੀਆ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਹੈ। ਜਿਸ ਨੂੰ 2012 ਵਿੱਚ ਅੱਤਵਾਦੀਆਂ ਨੇ ਨਿਸ਼ਾਨਾ ਬਣਾਇਆ ਸੀ। ਪਰ ਕੁਝ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਮਿਹਨਤ ਸਦਕਾ ਇਸ ਨੂੰ ਬਚਾ ਲਿਆ ਗਿਆ ਅਤੇ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਦੇ ਇੱਕ ਅਪਾਰਟਮੈਂਟ ਵਿੱਚ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ। ਹੁਣ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ਾਂ ਦਾ ਡਿਜੀਟਲਾਇਜੇਸ਼ਨ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ।
ਅੱਤਵਾਦ ਨਾਲ ਲੜ ਰਹੇ ਮਾਲੀ ਦਾ ਇਹ ਸ਼ਹਿਰ ਅੱਤਵਾਦੀਆਂ ਦੇ ਨਿਸ਼ਾਨੇ 'ਤੇ ਹੈ। ਪਰ ਮਾੜੀਆਂ ਸਥਿਤੀਆਂ ਦੇ ਕਾਰਨ, ਟਿੰਬੁਕਤੁਵੀਆਂ ਨੂੰ ਸ਼ਾਂਤਮਈ ਸਹਿ-ਮੌਜੂਦਗੀ ਦੀ ਮਿਸਾਲ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
No comments:
Post a Comment